Duurzaamheid en circulariteit

Binnen het thema Duurzaamheid en Circulariteit is Fontys op allerlei niveaus bezig met dit vraagstuk, waarbij de nadruk ligt op het streven naar een circulaire economie. Circulariteit is een belangrijke voorwaarde om onze aarde – duurzaam – leefbaar te houden. Maar de transitie naar een 100% circulaire economie is een grote maatschappelijke uitdaging: op dit moment is slechts een kwart van de Nederlandse economie circulair. Wereldwijd neemt het materiaalgebruik niet af, wordt meer land gebruikt voor productieketens en neemt de hoeveelheid afval juist toe. Ook de mondiale CO2-uitstoot stijgt nog steeds. Een volledig circulaire economie vraagt dus om ingrijpende herzieningen van ons economisch systeem.  

Focus van Fontys

Binnen het thema Duurzaamheid en Circulariteit doet het Centre of Expertise Sustainability & Circularity Transitions (CoE SCT) praktijkgericht onderzoek naar manieren om het economisch systeem te innoveren, om zo de transitie naar regionale en circulaire duurzaamheid te versnellen. Dat doen we vanuit een integrale benadering: we houden ons bezig met sociale, economische en technologische innovatie, waarbij sociale innovatie het hart vormt. Speciale aandacht is er voor het mkb. In de Brainportregio zijn steeds meer veelbelovende startups en scale-ups met circulaire doelstellingen te vinden. Zij kunnen pionieren en de grotere ondernemingen hierin meenemen. Dat vraagt om andere typen samenwerking en andere relaties. Het CoE SCT wil daarin een verbindende en leidende rol spelen. 

Verbinding met andere kennisthema’s 

Duurzaamheid en Circulariteit is een breed thema dat raakvlakken heeft met alle vijf andere kennisthema’s waar Fontys zich op richt. Zo speelt duurzaamheid een rol bij vraagstukken over de leefomgeving binnen het thema Gezonde en Inclusieve Samenleving, en worden binnen het thema Enabling Technologies nieuwe materialen ontwikkeld die toepasbaar zijn met het oog op een circulaire economie. De creativiteit binnen het thema Creatieve Economie kan bijdragen aan de ontwikkeling van originele innovaties om bijvoorbeeld de gevolgen van vervuiling te ondervangen. 

Onderzoeksprojecten

Living labs

In de Living labs werken studenten van verschillende opleidingen in multidisciplinaire teams (squads) samen met een coach en vertegenwoordigers vanuit de praktijk aan complexe vraagstukken (wicked problems) rondom circulariteit en duurzaamheid. Vraagstukken worden ingebracht door ondernemers, maar ook door overheden, intermediaire organisaties of burgerinitiatieven.

In een Living lab leren alle betrokkenen van elkaar: studenten en docenten, praktijkpartners en onderzoekers. Ieder brengt zijn eigen kennis en ervaring mee om bij te dragen aan proces en/of inhoud. Studenten ontwikkelen zich tot ‘change agents’ door te werken aam circulaire competenties. Denk aan interdisciplinair samenwerken, initiatief nemen, verbanden zien, autonomie en creativiteit. Ze doorlopen een intensief programma rond de nieuwe manier van werken en een eerste verkenning van de vraagstukken.

Voor de praktijkpartners leveren de labs praktische oplossingen of tools op. Als er meer tijd is om tot bruikbare resultaten te komen, gaat een volgend squad verder met hetzelfde vraagstuk. Voor onderzoekers is een Living lab een bron van data die het – gecombineerd met de opbrengsten van andere labs - mogelijk maken om op metaniveau succesvolle patronen en gevalideerde parameters van circulaire transities te herkennen. Die vervolgens weer kunnen dien ter onderbouwing van beleidsadvies.

Onderwijs

Onze maatschappij verandert in snel tempo. Dat geldt ook voor nieuwe technologieën, die worden ontwikkeld als antwoord op de circulaire transitie. Deze veranderingen vragen om een ander soort onderwijs. Onderwijs waarin actuele kennis snel landt en waarin studenten actief hun nieuwe kennis verwerven en toepassen op actuele vraagstukken, kijkend over de grenzen van hun eigen discipline heen. Als kennisinstelling leveren we met onze lerende professionals een belangrijke bijdrage aan innovatie van de beroepspraktijken.   

Inspiratiecentrum

Naast expertisecentrum zijn we ook een inspiratiecentrum voor alle studenten die 'iets willen' met circulaire transitie. Een plek waar studenten van alle opleidingen terecht kunnen voor expertise, stage, praktijkopdrachten en het opdoen van ideeën en inspiratie.

Minor Circulaire Economie

Gaan we richting een afvalvrije economie? Een economie waar we geen bezittingen meer hebben, maar alleen nog maar producten en diensten “leasen”? Onze economie is sterk in beweging. Met een snel groeiende wereldbevolking én een sterke afhankelijkheid van Europa van de import van grondstoffen, willen bedrijfsleven en overheid de komende jaren sterk inzetten op innovatie van onze economie.

Studenten in de minor gaan met bedrijven uit de regio op zoek naar nieuwe technieken, innovaties, business- en marketingmodellen om grondstoffen vaker en beter te benutten. Bijvoorbeeld door producten aan te bieden op basis van services in plaats van bezit. Zij verrichten nu al praktijkgericht onderzoek voor diverse opdrachtgevers. Meer informatie vind je hier: Fontys Minor Circulaire Economie.

Minor Future Energy for Society

Waar krijg jij je energie van? Uit kolen, aardolie, aardgas of liever uit wind en zon? De komende jaren staan we voor een ongekende uitdaging om het fossiele energiesysteem te transformeren naar een energiesysteem uit nieuwe, duurzame bronnen. Deze energietransitie vraagt om economische innovatie, technische oplossingen en sociale verbinding. In de minor doen studenten met diverse achtergronden -sociaal, economisch en technisch - ervaring en kennis op om bij te dragen aan een succesvolle energietransitie. Ze versterken eigen vakkennis en ervaren hoe het is samen tot oplossingen te komen. Met het bedrijfsleven doen ze praktijkgericht onderzoek voor diverse opdrachtgevers. Lees hier meer.

MOOC

Samen met 11 andere hogescholen heeft Fontys een nieuwe MOOC over de organisatie van de circulaire economie ontwikkeld. Een MOOC (Massive Open Online Course) is een cursus waarvan het cursusmateriaal wordt verspreid over het web en de deelnemers niet aan een locatie gebonden zijn. De MOOC werd gelanceerd op vrijdag 8 oktober 2021, tijdens de dag van de duurzaamheid in het onderwijs.

De MOOC Organizing for Sustainability vind je hier.

Hybride werkplaatsen

Vanuit het FECT willen we één vaste en meerdere mobiele hybride werkplaatsen opzetten, waarin onderzoekers, studenten, bedrijven en externe organisaties samenwerken aan praktijkgericht onderzoek. Hybride werkplaatsen zijn gericht op multidisciplinair onderzoek door studenten, bedrijven en docenten. Deze nieuwe vorm van werken kan ook onderdeel uitmaken van een breder extern onderzoek samen met andere hogescholen, universiteiten, mbo en ondernemingen. De leeromgevingen worden zodanig ontwikkeld dat de opgedane kennis qua organisatie, toetsing en inhoud overdraagbaar en toepasbaar is voor andere opleidingen.

Hybride leeromgeving Circulaire Transitie

September 2020 is Fontys Hogeschool Economie en Communicatie gestart met een pilot hybride leeromgeving rondom het thema circulaire transitie, waarin het FECT ook deelneemt. Bij Founded by All in het iconische Klokgebouw werken studenten, docenten, onderzoekers en medewerkers van het toonaangevende waste-to-product bedrijf Renewi op gelijkwaardig niveau met elkaar samen aan een uitdagende opdracht om restafval te reduceren.

Meer informatie over deze hybride leeromgeving vind je hier.

Module Circulaire Transitie

Voor professionals en werkgevers biedt Fontys de mogelijk om bij-/na te scholen op het gebied van circulaire transitie. De module circulaire transitie bestaat uit 4 bijeenkomsten en wordt georganiseerd door Fontys PRO Economie.

Meer info vind je hier.

Studenten Platform Circulaire Transitie

Voor studenten die afstuderen of stagelopen op het gebied van duurzaamheid, circulariteit of de energietransitie is er het Studentenplatform Circulaire Transitie. In dit platform brengt FECT studenten vanuit heel Fontys samen: van techniek tot communicatie en van psychologie tot economie. Vanuit die gedeelde interesse in circulaire economie en de energietransitie. In een half jaar delen we contacten, kennis en ervaringen. Op deze manier versterken studenten hun netwerk en geven een impuls aan hun onderzoek.

Master ‘Managing Sustainability Transitions'.

Sinds juli 2021 werkt FECT in een coalitie met (17) andere hogescholen aan het profiel voor een master rond het thema “Managing (als in: regisseren van) Sustainability Transitions”. FECT beoogt een master die focust op multidisciplinaire duurzaamheidsvraagstukken met aandacht voor de integratie van technologische, economische en sociale innovaties. De transitie naar een duurzame samenleving vraagt om een paradigma shift. Naast het realiseren van innovaties gaat het ook om het afbouwen van oude gewoontes en werkwijzen. Lees hier meer.

Betrokken lectoraten

Betrokken partners

Belangrijke externe partners waarmee we al samenwerken zijn:

• VNO-NCW Brabant Zeeland
• Rabobank Eindhoven-Veldhoven
• RENEWI
• DIFFER (Dutch Institute for Fundamental Energy Research)
• Brainport development
• Gemeente Eindhoven
• Provincie Noord-Brabant
• Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

Het Centre of expertise for Sustainable & Circular Transitions

Kennis op het gebied van circulariteit en duurzaamheid komt samen in het Centre of Expertise for Sustainable & Circular Transitions, voorheen bekend als het Fontys Expertisecentrum Circulaire Transitie. In dit Centre of Expertise voeren we praktijkgericht onderzoek uit naar de overgang van een lineaire naar een circulaire economie en de energietransitie. Dit doen we niet alleen. Wij werken samen met (regionale) bedrijven, maatschappelijke organisaties, overheden en consumenten. Ons doel is door samen te werken, kennis te delen en toe te passen, nieuwe samenwerkingsverbanden te creëren waarbinnen circulariteit kan opbloeien. Onze primaire focus hierbij ligt op Zuid-Nederland.

Waar geloven wij in?

Onze economie is sterk in beweging. De wereldbevolking groeit snel. Wij zijn de eerste generatie die te maken krijgt met natuurlijke materialen die in de wereld opraken. Deze ontwikkelingen vragen om innovatie van onze economie. Onze studenten worden als professionals van de toekomst uitgedaagd om na te denken over nieuwe technieken, innovaties, business- en marketingmodellen om grondstoffen vaker en beter te benutten. Gaan we richting een afvalvrije economie? Een economie waar we geen bezittingen meer hebben, maar alleen nog maar producten en diensten leasen? We krijgen er allemaal mee te maken. Samen zorgen we voor een gezonde wereld. We make change!

Wat willen we bereiken?

Hoe kunnen we onze energievoorziening snel verduurzamen en daarnaast betaalbaar en betrouwbaar houden? Hoe maken we gebouwen en infrastructuur goedkoper, veiliger en duurzamer door nieuwe materialen, technologieën en processen? Hoe realiseren we daadwerkelijk een circulaire economie, die de industriële productie van goederen minder afhankelijk maakt van primaire grondstoffen? En waarom doen wij wat we doen, zijn we wie we zijn en welke factoren beïnvloeden ons gedrag? Om antwoord te krijgen op deze en andere gerelateerde kennisvragen, verricht Sustainability transitions de volgende activiteiten:

• Praktijkgericht onderzoek
  Onze studenten doen praktijkgericht onderzoek op het gebied van circulaire economie en energietransitie om innovatie en wetenschappelijke kennis in de praktijk te versnellen. En om nieuwe aantrekkelijke verdien- en businessmodellen voor bedrijven te creëren, die leiden tot een duurzame en veerkrachtige samenleving en economie in Zuid-Nederland.
• Kennisontwikkeling
  We ontwikkelen kennis over circulaire economie en energietransitie als sociaalmaatschappelijke en economische innovatie waarin overheden, onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en consumenten zich met elkaar verbinden. Hierbij staat gezamenlijke kennisontwikkeling en kennisdeling, stimulering van het ontstaan van nieuwe crossovers en ecosysteemvorming centraal.
• Inspirerend onderwijs
  We creëren opleidingen op het gebied van circulaire economie en energietransitie om de spanning op de arbeidsmarkt te verminderen. Denk daarbij aan voltijdsonderwijs, hybride leeromgevingen en living labs, bijscholing van professionals in het kader van ‘een leven lang leren’ en andere vormen van kennisoverdracht.
  

Het team van het Centre of expertise for Sustainable & Circular Transitions

Contact