Bezoek de open dag
Lectoraat van Toekomst van leren
Ethisch werken
Ethisch werken is de menselijke praktijk waarin mens(en) in organisatie(s) het beste nastreven. Het lectoraat draagt, door middel van toegepast onderzoek en productontwikkeling, bij aan de verdere ontwikkeling en ondersteuning van ethisch werken.
Over het lectoraat
In de driehoek onderwijs-werkveld-onderzoek wil het lectoraat Ethisch Werken met toegepast onderzoek een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en vernieuwing van de beroepspraktijk waarvoor wij studenten opleiden. Daarnaast wil het een bijdrage leveren aan de wetenschappelijke literatuur met betrekking tot het worden en zijn van een morele professional. Om dit te bewerkstelligen zal de focus liggen op: 1) het stimuleren van evidence-based practice (wetenschappelijke kennis naar de praktijk brengen) en 2) het opdoen van kennis van wat in de praktijk werkt (practice-based evidence). Door (toegepast) onderzoek wil het lectoraat Ethisch Werken samen met de beroepspraktijk tools, methoden en technieken ontwikkelen die in de beroepspraktijk ingezet kunnen gaan worden.
Het lectoraat Ethisch Werken focust zich op twee onderzoekslijnen:
Het individu: professionals (van morgen), managers en bestuurders
In deze onderzoekslijn ligt de focus op het ethisch werken en opleiden van professionals (van morgen), managers en bestuurders. Hierbij levert het lectoraat een bijdrage aan het opleiden van studenten zodat zij in staat zijn om ethisch te werken. Daarbij levert zij ook een bijdrage aan het bevorderen en (verder) ontwikkelen van het ethisch werken van professionals, managers en bestuurders in de beroepspraktijk, door concrete tools te ontwikkelen en aan te bieden.
De organisatie: ethisch werken en opleiden
Deze lijn focust zich op het ethisch werken en opleiden van organisaties. Op dit niveau levert het lectoraat een bijdrage aan het inrichten van onderwijsinstituten zodat ze als morele leergemeenschap gaan functioneren. Daarbij wordt er ook een bijdrage geleverd aan de inrichting van organisaties zodat ze als morele werkgemeenschap kunnen/gaan functioneren.
Door impact te maken op deze twee lijnen wil het lectoraat indirect op maatschappelijk niveau meerwaarde creëren. Professionele verantwoordelijkheden situeren zich altijd binnen een breder geheel van burgerlijke verantwoordelijkheden en maatschappelijke belangen.
Lector
Rogier van der Wal is lector Ethisch Werken.
'Ethisch werken kun je in een notendop karakteriseren als ‘ernaar streven het goede te doen’ in specifieke (werk)situaties.'
Download lectorale redeKennisteam
Publicaties
Marcus Tullius Cicero, Vriendschap, vertaald & toegelicht door Rogier van der Wal, Gorredijk: Noordboek, 2022
Marcus Tullius Cicero, Hoe je een land bestuurt, vertaald & ingeleid door Rogier van der Wal met een voorwoord van Geerten Boogaard & Job Cohen, Leusden: ISVW Uitgevers 2023
Rogier van der Wal, ‘Inleiding’ in: Marcus Tullius Cicero, Romeinse redenaars, vertaald door Vincent Hunink, Gorredijk: Noordboek 2023
Rogier van der Wal. ‘Inleiding’ in: Marcus Tullius Cicero, De redenaar en zijn stijl, vertaald door Vincent Hunink, Gorredijk: Noordboek 2025 (nog te verschijnen)
Marcus Tullius Cicero, Ik en Rome. Alle brieven, vertaald & toegelicht door Jan Bloemendal, Daan den Hengst, Vincent Hunink, Jip Lemmens, John Nagelkerken, Ramon Selles & Rogier van der Wal, onder redactie van Piet Gerbrandy & Daan den Hengst, Amsterdam: Van Oorschot 2025 (nog te verschijnen)
Willeke Slingerland & Rogier van der Wal, Definities van moresprudentie, literatuuronderzoek in opdracht van de Wethoudersvereniging, 2022 Link
Willeke Slingerland & Rogier van der Wal, ‘De zachte en harde kant van ethiek: ethisch werken als basis voor vertrouwen’, in: Richard de Brabander (red.), Bouwen aan vertrouwen. Sociaal professionals tussen burgers en overheid, Assen: Van Gorcum 2025 (nog te verschijnen)
Rogier van der Wal, Ethiek onder constructie. Tijd voor verbinding! Lectorale rede, oktober 2023 Link
Georgina Kuipers, Gert Jan Geertjes, Jessie Samwel, Christiaan van der Kaaij, Rogier van der Wal, Willeke Slingerland & Martijn van der Steen, Bedreiging en bescherming.
Tussenevaluatie van de netwerkaanpak van het Netwerk Weerbaar Bestuur, Den
Haag: NSOB 2024 Link
Claudia Denis, Ethisch werken; hoe? - de toegepast psycholoog, 2024 Link
Caroline Koetsenruijter & Rogier van der Wal, ‘Dank aan Dennis Wiersma en de VVD: zo moet het dus niet', in Trouw 27 juli 2023 Link
Willeke Slingerland & Rogier van der Wal, ‘Gevraagd: ombudsman voor het hbo’, in Trouw 4 juli 2023 Link
Lieke van Stekelenburg, Navigating on the Ethical Compass. What it Means and Implies to Equip Students of Universities of Applied Sciences with an Ethical Compass. Diss. VU Amsterdam 2024
Rogier van der Wal, 'Vriendschapslessen van Cicero', in: Erik Pool (red.), Macht en Moed Praktijkboek. Den Haag: Ministerie van BZK 2023, p. 372-378
Hieronder kun je recensies lezen van boeken met ethiek als invalshoek, geplaatst op de website van Managementboek.
Luisteroefeningen, Miriam Rasch
Luisterboek, Froukje Weidema
Betekenis & Bullshit, Stephan Ummelen
Het Grote Verwonderboek voor managers, Elleke van Gelder
Bottom-up, Floor de Ruiter
Samen werken op afstand, Gonny Vink, Bas Krikke
Combifuncties, Jeroen Hendrikse
De voorbeeldige organisatie - 'een bereikbaar ideaal', Naomi Ellemers, Dick de Gilder
Giftig gedoe op de werkplek - Gids voor succesvol ontgiften, Caroline Koetsenruijter, Hans van der Loo
Tina ten Bruggencate gaat in gesprek met Lieke van Stekelenburg (beide docent-onderzoekers bij Fontys lectoraat Ethisch Werken)over ethiek in het onderwijs en het ethisch en moreel kompas.
#003 In deze aflevering praat Tina ten Bruggencate met Famke van Lieshout (associate lector, lectoraat Normatieve Professionalisering Hogeschool Utrecht) en Kim Meijer (associate lector Business Ethics HAN). Onderwerp van gesprek is ethiek in het onderwijs en waar de knelpunten kunnen liggen.
#002 Lieke van Stekelenburg gaat in gesprek met Nienke van Gerrevink (Learning & Development manager - Perfetti van Melle) en Judith Mathijssen (Senior Legal Counsel | Ethics and Business Integrity - ASML). Onderwerp van dit gesprek is Ethisch Leiderschap & praktische wijsheid binnen bedrijven.
#001 In deze eerste aflevering stelt Rogier van der Wal lector Ethisch Werken zichzelf en het lectoraat voor. Wat zijn de drie lijnen waar het lectoraat zich op richt? Lieke van Stekelenburg praat onder andere met hem over waar je ethiek en ethisch werken kunt vinden en de fun factor ervan
17 nov 2022, 16 nov 2023 en 28 nov 2024: workshops 'Durf te falen' tijdens de jaarlijkse SIA-congressen
23 sept 2022: deelsessie tijdens Jubileumcongres Vereniging van Drentse Gemeenten(samen met Willeke Slingerland, Saxion)
19 dec 2022: een van de sprekers bij een Trendtalk van Platform31 over maatschappelijke slagkracht in De Balie, Amsterdam
6 april 2023: Durf te denken! editie 2 bij de HAN in Arnhem
7 juni 2023: Bijeenkomst Samenspel NL in Utrecht: inleiding verzorgd
14 juni 2023: Symposium Filosofie & Psychologie, Fontys: inleiding + workshop verzorgd
27 & 28 sept 2023: Tweedaagse Nationaal Netwerk Brede Welvaart in Leeuwarden - workshop verzorgd, samen met Anne Bonvanie (Saxion)
26 okt 2023: inauguratie + lectorale rede
2 nov 2023: Landelijke Ethiekdag hbo bij Fontys in Eindhoven - organisatiecomité geleid en op de dag zelf gemodereerd
10 nov 2023: LOO-HRM-dag in Amsterdam: lid van expertpanel
14 maart 2024: dubbele workshopronde tijdens Boom Hoger Onderwijs-middag in Utrecht
26 maart 2024: Landelijke Bestuurskundedag hbo bij Saxion in Deventer - keynote verzorgd samen met Willeke Slingerland
4 april 2024: Symposium Durf te denken! editie 3 bij Saxion in Enschede
8 april 2024: VH-congres in Den Bosch - meegewerkt aan deelsessie verzorgd vanuit Fontys
15 mei 2024: Bijeenkomst Levende Lerende Netwerken bij Royal Haskoning in Amersfoort - inleiding verzorgd
23 mei 2024: NBTP-congres in Eindhoven - keynote verzorgd
28 mei 2024: Bijeenkomst Collectief Veilige Werkplek in Tilburg - inleiding verzorgd
idem: Europamiddag in Parktheater Eindhoven - lezing verzorgd, samen met Willeke Slingerland
21 juni 2024: Sessie met B&W gem. Vlaardingen, samen met Willeke Slingerland
17 juli 2024: eerste werkbezoek aan Hannah Arendt Instituut in Mechelen, samen met Johannes van der Vos van Regieorgaan SIA
23 aug 2024: ochtend verzorgd tijdens Summercourse NSOB in Den Haag over Praktische Wijsheid
3-6 sept 2024: deelname + presentatie bij EGPA-conferentie in Athene, samen met wethouder Lianne van Kalken
19 sept 2024: Conferentie Meijerijgroep, Den Bosch - deelname aan panel + workshop verzorgd, samen met Cheryl McDowall
21 okt 2024: opname podcast People Power
7 nov 2024: Hannah Arendt-middag verzorgd voor / met Team Ethiek gem. Eindhoven
12 nov 2024: openbaar college over framing & alternatieve feiten in de LocHal in Tilburg, samen met Daniëlle Arets
28 nov 2024: Congres Regieorgaan SIA in Nieuwegein - organisatie + moderatie deelsessie over ethiek
10 dec 2024: Congres Gewenst Gedrag in 1 Dag, Driebergen - mede voorbereid + keynote verzorgd
16 jan 2025: meegewerkt aan podcast HKA, samen met Anthony Heidweiller en Lenne Merbis
27 jan 2025: start opname eigen podcastserie; zelf ondervraagd in aflevering 1
3 feb 2025: ethische spellenmiddag bij eigen instituut
11 feb 2025: Education Event FAA, Tilburg - keynote verzorgd
14 feb 2025: opnamen Openbaar College
20 feb 2025: netwerkmiddag Lectoraat Ethisch Werken
27 feb 2025: tweede werkbezoek aan Hannah Arendt Instituut in Mechelen, samen met Eras Draaijers van Regieorgaan SIA, Gaby Rasters van gem. Eindhoven en Esmée Driessen (Thorbeckefellow)
11 maart 2025: sessie over ethisch leiderschap met MT Fontys Sport & Bewegen
10 april 2025: Durf te denken! editie 4 bij Fontys in Tilburg - organisatiecomité opgezet en voorgezeten
17 april 2025: Gala Managementboek in Amsterdam, De Rode Hoed - bekendmaking winnaar en einde zittingstermijn als jurylid
Samenwerken
PRAKTIJKONDERZOEKEN VANUIT LECTORAAT ETHISCH WERKEN
Heeft jouw organisatie te maken met hoog verloop of ambitieuze toekomstplannen? Dan kan onderzoek naar ethisch leiderschap van leidinggevenden waardevol zijn. Ethisch leiderschap verhoogt betrokkenheid, verlaagt verzuim en vermindert verloop. Voor inzicht in het ethisch bewustzijn en handelen van uw organisatie is de Ethische Lakmoesproef ontwikkeld. Bij geconstateerde verbeterpunten kunnen passende interventies worden ontwikkeld en uitgevoerd. Dit is slechts één van de vele mogelijkheden.
Wat houdt een onderzoek/interventie voor u in?
Een onderzoek of interventie door een afstuderende student duurt ongeveer een jaar en start in september of februari. Hierbij zijn de volgende onderdelen van belang:
- Intakegesprek: Een kennismaking tussen de student en uw organisatie, ongeveer een uur.
- Onderzoeksvraag en -opzet: Samen met de student en het lectoraat bepaalt u een passende onderzoeksvraag en -opzet. Dit kan op locatie, via e-mail of online plaatsvinden.
- Praktijkbegeleiding: U helpt de student bij het benaderen van de juiste personen voor interviews of enquêtes en heeft enkele keren tussentijds contact.
Wat hebben wij onze samenwerkingspartners te bieden?
- Afstudeeronderzoeken, tools en interventie
- Praktijkopdrachten
- Workshops/masterclasses (in company)
- Gastlessen
- Onderzoek en publicaties
- Maatschappelijke discussie
- Samen bouwen aan onderzoekslijnen en leergemeenschappen
- Samenwerking met andere lectoraten binnen en buiten ons instituut HRM en Toegepaste Psychologie
- Als partner betrokken worden bij het festival Durf te denken! (in april) en de Fontysbrede Ethiekdag (in het najaar)
- Bildung en Burgerschap binnen en buiten Fontys
- Samenwerking met het lectorenplatform Toekomstbehendig Bestuur (een landelijk netwerk van lectoraten die zich richting op vraagstukken rond governance en ethiek
- Meewerken aan de totstandkoming van een Hannah Arendt Centrum zoals in Vlaanderen al bestaat (www.hannah-arendt.institute)