Met STERK leer je eigen kracht aanspreken
Wie in zijn kracht staat, maakt meer kans om een baan te vinden (en te houden). Dat geldt voor iedereen, ook voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Maar hoe zet je medewerkers en cliënten in hun kracht? En hoe pas je dat toe in de organisatie? De werkwijze STERK (Samen tot Eigen Regie en Kracht) helpt daarbij, met tools voor een goede analyse, interventiemogelijkheden en een kritische blik op uw eigen handelen.
Lianne Smit-Volkers, docent Toegepaste Psychologie bij Fontys Hogescholen, ontwikkelde STERK op basis van praktijkgericht onderzoek. Ze schreef ook de bijbehorende handreiking en gaf leiding aan een lerend netwerk van professionals.
Stimulerend en belemmerend
Om iemands eigen kracht in beeld te krijgen, zijn drie persoonsfactoren belangrijk: motivatie, eigen effectiviteit/ zelfbeeld en veerkracht/zelfmanagement. Uit gesprekken met de cliënt en uit observaties is, met behulp van de SWOT-tabel (Strengths, Weaknesses, Opportunities en Threats), een goed beeld te krijgen van stimulerende en belemmerende factoren. Daarbij gaat het er vooral om hoe iemand de eigen kracht en de mogelijkheden in de omgeving kan benutten. Lianne Smit: ‘SWOT helpt je om in te schatten hoe de kwaliteiten van cliënten aansluiten bij de werksituatie en welke situaties de inzet van de eigen kracht eventueel kunnen belemmeren. Dat geeft de professional en de werkgever niet alleen inzicht in de begeleidingsbehoefte en de ontwikkelruimte/ het potentieel van de cliënt, maar het geeft ook richting aan het eigen professionele handelen. Als je gaat implementeren, zorg dan dat het echt gedragen is in de organisatie. Tegenover de investering op korte termijn staan langere-termijnopbrengsten van kwalitatieve aard.’
Beloning op zich
De uitkomsten van de aanpak zijn op verschillende manieren en momenten inzetbaar. Daarbij zijn ook de tien ‘basisregels’ uit de checklist STERK behulpzaam. Dat zijn aandachtspunten die vaak tegennatuurlijk lijken voor hulpverleners of die zó vanzelfsprekend zijn dat je er geen aandacht meer aan schenkt. Toch zijn ze zinvol om bewust bij stil te staan, zegt Lianne Smit. Bijvoorbeeld: ‘Als professional kun je heel gemakkelijk en snel een werkgever bellen voor een cliënt, maar als je de cliënt zo weet te motiveren dat hij het zelf probeert, werkt dat stimulerend. Mensen voelen zich trotser en minder afhankelijk.’ Eigen kracht is dus een beloning op zich, aldus Smit: ‘Als je je eigen kracht benut, heb je het gevoel dat je erbij hoort, het welbevinden gaat omhoog en je kunt beter presteren.’
Ook vallen moet je leren
Belangrijk is het samenspel tussen - motivatie en eigen kracht. ‘Wat vaak voorkomt, is dat iemand wordt gezien als “ongemotiveerd”, zonder inzicht in de onderliggende reden. Het kan zijn dat iemand bang is om fouten te maken of om door collega’s te worden afgewezen. Pas als je dat weet, kun je erover in gesprek gaan of een interventie inzetten. Door de basisregels uit de werkwijze te hanteren, ga je op een andere manier kijken. Die basisregels kunnen een eyeopener zijn, bijvoorbeeld als je geneigd bent de cliënt te behoeden voor een teleurstelling, terwijl die juist een leermoment kan opleveren. Wie leert fietsen, moet ook vallen. Maar je kunt er als begeleider wel voor zorgen dat iemand op het gras valt en niet op beton.’