Slikken of stikken? Scholing door studenten voor studenten
Slikken is een complex proces. Maar liefst 32 spieren en 6 hersenzenuwen zijn erbij betrokken zoals die van lippen, tong, wangen en keel. Spieren worden aangestuurd door je hersenen. Als je ouder wordt, worden alle spieren zwakker, dus ook die voor het slikken. Daarnaast kunnen ziektes als bijvoorbeeld dementie, de ziekte van Parkinson of een herseninfarct tot gevolg hebben dat de hersenen je spieren niet of niet goed meer aansturen. Het gevolg: mensen kunnen zich gaan verslikken. Ouderen in verpleeghuizen hebben daarom vaak last van slikproblemen. Geschat wordt dat het daarbij om ruim 40% van de bewoners gaat.
Slikproblemen signaleren
Wanneer iemand zich verslikt, komt eten of drinken in de luchtpijp terecht in plaats van in de slokdarm. Je krijgt dan meestal een hoestbui. Daardoor blaas je als het ware je luchtpijp weer schoon. Maar als je moeite hebt met hoesten of dit zelfs niet meer kan, dan kan er dus voedsel in de longen komen en zo een longontsteking veroorzaken. Dit kan bij ouderen levensbedreigend zijn. Dat wil je als zorgprofessional natuurlijk voorkomen. Het is dus belangrijk dat zorgprofessionals in de ouderenzorg tijdig slikproblemen signaleren en de gevolgen hiervan kunnen beperken of voorkomen.
Dysfagie
In de opleiding voor logopedie van Fontys Paramedische Hogeschool (FPH) is het behandelen van slikstoornissen (dysfagie) een van de kernvakken. Hoe kun je een deel van deze kennis delen met studenten van de opleiding verpleegkunde die stage lopen in een verpleeghuis? Die vraag stelde Vitalis WoonZorg Groep en de Vitalis Academie aan Fontys. Zij merkten dat studenten verpleegkunde die bij hen op stage kwamen, te weinig inzicht hadden in het herkennen van slikproblemen en het er mee omgaan. Daarom gingen vanuit de opleiding voor logopedie vierdejaars studenten Anke Willems en Iris van de Ven aan de slag met het ontwikkelen en presenteren van een e-learning module en praktische slikscholing op locatie. In de e-learningmodule komt voornamelijk de theorie aan bod. Tijdens de slikscholing (4 dagen in februari en maart) op twee locaties van Vitalis WoonZorg Groep in Eindhoven Peppelrode en Wissehaege gingen de studenten verpleegkunde zelf aan de slag.
Rollenspel
In totaal hebben Anke en Iris 45 studenten verpleegkunde getraind met verschillende niveaus van voorkennis (mbo niveau 3 en 4, en hbo van Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid) en uit verschillende leerjaren. ‘Het was super spannend, maar ook erg leuk om dit voor studenten te doen’, aldus Anke. ‘Zo hadden we een rollenspel waarbij de ene student zorgprofessional was die yoghurt moest geven aan een andere student die de rol van ‘blinde’ cliënt speelde. Natuurlijk werd er ook wel gelachen, maar studenten vonden het echt heel bijzonder om zo te ervaren wat het met je doet als je niet zelfstandig meer kunt eten.’ Iris vult aan: ‘Wat ook zo fijn was, was dat alle studenten in de training de Heimlichgreep konden oefenen. Vanuit Vitalis hadden we hiervoor een speciaal oefenvest beschikbaar. Dan ervaar je pas echt hoeveel kracht het eigenlijk kost om zo'n greep uit te voeren en hoe je dat goed doet.‘
Veel leren
Iris en Anke vertellen dat ze het best spannend vonden om voor een groep te staan. ‘Maar het is zo leuk als de deelnemers aangeven dat ze echt iets van je geleerd hebben! En er waren zelfs studenten die een aantal casussen hadden die ze nu na de scholing met hun begeleider gaan bespreken, omdat ze gezien hebben door onze training dat het nog beter en veiliger kan, zegt Iris. ‘We zijn echt heel blij dat we deze kans hebben gekregen om zelf veel te leren door anderen iets te leren. En natuurlijk hebben we ook veel geleerd van de logopedisten van Vitalis WoonZorg Groep en de Fontys docenten Stijn Deckers, Maaske Treurniet (FPH) en Ine Spierings (FHMG). En natuurlijk hopen we dat in het nieuwe studiejaar er door nieuwe logopediestudenten weer nieuwe verpleegkundige stagiaires getraind kunnen worden. Alle verpleeghuizen in Eindhoven en omgeving… dat zou geweldig zijn toch?'
In ieder geval is deze scholing met leren van en over elkaar een mooi voorbeeld van de visie van FPH op interprofessioneel samenwerken en opleiden.