Heel veel is anders dit studiejaar. Ook het kiezen van een passende vervolgopleiding. Een bezoek aan de locaties is niet mogelijk. Gelukkig zijn er veel alternatieven. Dit is deel 3 in de serie: Hoe komen middelbare scholieren in tijden van corona toch tot een afgewogen studiekeuze?
Reflectie, hoe doe je dat en waarom doet dat er toe?
‘Na reflectie heb ik het helemaal naar mijn zin’
Reflectie is een essentieel onderdeel van een studiekeuze, is de stellige overtuiging van onderzoeker Chantal Gorissen. “En daarom is het ook zo jammer dat (aanstaande) studenten het doorgaans als moeilijk kwalificeren”, zegt Gorissen, werkzaam bij de Dienst Studentenvoorzieningen van Fontys.
“De beperkingen als gevolg van corona maken het er nu niet makkelijker op”, realiseert Gorissen zich. “Fontys heeft veel informatie online gezet en er worden veel activiteiten virtueel gehouden. Maar is toch anders dan echt sfeer proeven op locatie, om een echte proefles te volgen of een echt dag mee te lopen.”
Reflectie lijkt in tijden van corona nog belangrijker dan normaal. Hoe het ook zij, pandemie of niet, elke student in spé zou zich volgens Chantal Gorissen zeker één belangrijke vraag moeten stellen. Gorissen: “Die is: sluit de gekozen studie aan bij je interesses, vaardigheden én wensen voor de komende jaren.” Een goede reflectie is belangrijk voor het studiesucces van een student, zegt ze. En Gorissen kan het weten. Ze is namelijk betrokken bij het Fontys-programma ‘Studiesucces’.
Voor een succesvolle studiekeuze is het belangrijk voor de aanstaande student zich goed en tijdig te oriënteren. “Proefstuderen, eerder in dit verhaal genoemd, is daar een goed voorbeeld van”, zegt Gorissen. In vaktaal wordt gerept over het ‘exploreren in de diepte’, het opdoen van ervaringen en daarover in dialoog gaan met decanen, studiekeuzeadviseurs en andere betrokkenen.
Uit onderzoek van Meens, Bakx en Denissen (2018) blijkt dat dit exploreren in de diepte een positief effect op het studiesucces heeft. En hoewel veel studenten de voordelen van het opdoen van ervaringen zien, maakt volgens de studie slechts de helft van de studenten gebruik van ervaringen tijdens het studiekeuzeproces.
Volgens Evelyne Meens, werkzaam bij Fontys en tevens een van de onderzoekers, is het belangrijk dat alle betrokkenen – decanen, studiekeuzeadviseurs en natuurlijk ouders - schoolverlaters bij de hand nemen. “Voor 17- en 18-jarigen is reflectie niet altijd gesneden koek”, zegt ze.
Tweedejaars student fysiotherapie Sabine Kaars heeft zelf ervaren hoe belangrijk reflecteren over een studiekeuze is. “Ik had aanvankelijk uit overtuiging voor de studie Klinische Technologie in Delft gekozen”, vertelt ze. “Maar dat viel zo tegen … Met de hulp van een studiekeuzeadviseur heb ik gereflecteerd. Samen alles op een rijtje gezet. En zo kwam ik bij de opleiding fysiotherapie van Fontys in Eindhoven uit. En ik heb het helemaal naar mijn zin”
Onderwijsinstelling Fontys vindt het belangrijk dat studenten op de juiste plek terecht komen. Niet alleen tijdens de studiekeuze, maar ook als ze (net) begonnen zijn. Mede op basis van eerder onderzoek van Meens is daarom vijf jaar geleden een zogeheten Startthermometer geïntroduceerd.
“Bij steeds meer Fontys opleidingen worden nieuwe studenten na tien weken gevraagd gebruik te maken van dit reflectie-instrument”, vertelt Meens. “De Juridische Hogescholen en de Nieuwste Pabo (die naast Fontys onderdeel zijn van Avans en Zuyd Hogeschool) hebben het zelfs in hun studentenbegeleidingsprogramma opgenomen. En ondertussen maakt ook Windesheim er gebruik van voor al haar opleidingen.”
De studenten wordt onder meer gevraagd naar de eerste ervaringen met de studie, motivatie, klasgenoten en sfeer op school. Maar ook over hoe de stad bevalt, als de student op kamers is.
Meens: “Op basis van deze informatie kan er op tijd worden geschakeld of doorverwezen als een student bij nader inzien niet de juiste studiekeuze heeft gemaakt.” Als uit de peiling zou blijken dat de student niet op de juiste plek zit, is hij of zij er sneller bij om van studie te wisselen. Dat moet volgens de regels voor de studiefinanciering binnen zes maanden gebeuren.
Er wordt nu nagedacht om de methodiek ook door te trekken. “We denken na over het tweede tot vierde jaar”, zegt Meens. “Daar zou de vraagstelling zich bijvoorbeeld meer op de persoonlijke identiteitsontwikkeling gaan richten. We willen met die tool ervoor zorgen dat de studenten gemotiveerd blijven en ze tijdens de studie helpen de juiste keuze te maken.”
Fontys heeft twee handige lijstje voor praktische reflectie opgesteld.
De eerste is voor gebruik voorafgaand aan het opdoen van ervaringen (meelopen, proefstudie, webinar):
- Wat maakt dat jij voor deze activiteit hebt gekozen?
- Welke vragen hoop je vandaag beantwoord te krijgen?
- Zijn er nog andere aspecten die je vandaag helder wilt krijgen?
- In welke mate denk jij dat deze opleiding past bij jou talenten/kwaliteiten?
- Wat is nu vervolgstap na deze open dag/meeloop/proefstudeerdag?
En de vijf vragen die helpen na afloop van de activiteit:
- Wat was je eerste indruk van deze dag?
- Welke vragen hoopte je beantwoord te krijgen en hoeverre is dat gelukt?
- Bij welke activiteiten had jij het gevoel: ‘yes, dit vind ik leuk te doen, dit past bij mijn kwaliteiten?’
- Op basis van wat je nu ervaren hebt; welk cijfer zou je deze opleiding geven?
- Als je nog 1 ding zou mogen vragen aan de opleiding, wat zou dat dan zijn? Welke vervolgstap hoort daarbij?
Meer informatie op: fontys.nl/fontyshelpt