Nieuw lectoraat Moral Design Strategy
Technologie heeft eigenlijk altijd wel een ethische lading. Dit kan soms verregaande consequenties hebben voor consumenten, burgers of organisaties. Per 1 juni start daarom het lectoraat Moral Design Strategy onder leiding van lector Bart Wernaart. Fontys wil zo de komende jaren flink investeren in praktijkgericht onderzoek op dit vlak.
Onze samenleving is getransformeerd van een ‘information society’ naar een ‘smart society’. In een smart society interacteren mens en techniek altijd en structureel met elkaar. In toenemende mate vertrouwen we daarbij een deel van ethische besluitvorming toe aan slimme technologie. Dat leidt tot allerlei maatschappelijke vraagstukken en uitdagingen.
Hoe zeker moet een algoritme zijn van haar zaak om een burger van fraude te beschuldigen? En wanneer moet een veiligheidscamera de politie inschakelen wanneer het een vechtpartij denkt te voorspellen? Hoeveel risico mag een chat-bot die financieel advies geeft een klant laten lopen? En welke data moet een HRM-bot prioriteit geven in het maken van een perfecte match tussen een sollicitant en een functieprofiel? Wie mag bepalen hoe een algoritme op een sociaal media platform omgaat met desinformatie? Het lectoraat gaat aan de slag om dit soort maatschappelijke vraagstukken verder op te pakken.
Ontwerp van technologie
“Het gaat om meer dan alleen kennis opdoen over ethische vraagstukken,” aldus lector Bart Wernaart. “We willen de moraliteit van het individu ‘vangen’ en ten goede gebruiken in het ontwerpproces van producten en diensten in zowel de private als publieke sector. Het gaat er vervolgens ook om dit door te vertalen naar strategie. Wat betekent dit bijvoorbeeld voor de missie en visie van organisaties? Of hoe verhoudt zich dit tot –bijvoorbeeld- decentraal overheidsbeleid? En hoe kan een organisatie uiteindelijk op een transparante manier vaststellen dat het morele ontwerp ook daadwerkelijk datgene doet zoals dat oorspronkelijk bedoeld was? Het technologisch ontwerp leidt tot belangrijke uitdagingen op het gebied van morele autoriteit, ethische besluitvorming, en morele strategievorming. Door middel van gedegen onderzoek willen we dit beter in kaart brengen en dat gebruiken als input voor toekomstig ontwerp van technologie.”
Sociaal innovatief leerproces
Tegelijk met het nieuwe lectoraat Moral Design Strategy start mr.dr. Bart Wernaart als lector. Hij was de afgelopen jaren werkzaam als jurist en docent-onderzoeker recht en ethiek aan Fontys Hogeschool Economie en Communicatie. Hij ziet het nieuwe lectoraat als een manier om onderwijs en onderzoek dichter bijeen te brengen, waarbij studenten een actieve participerende rol hebben in het doen van betekenisvol onderzoek. "We willen enerzijds met onze voeten in de klei staan, en bijvoorbeeld met mobiele moral labs de wijken in om te achterhalen welke morele verwachtingen burgers hebben van een voorspellend algoritme dat gebruikt wordt door de overheid. Denk daarbij aan preventive policing, of een algoritme wat risico op fraude moet detecteren. Anderzijds willen we meedoen op hoog wetenschappelijk niveau en daar tot nieuwe modellen en aanvliegroutes komen, gebaseerd op onze praktische expertise."
Toekomst
“Er gebeurt momenteel ontzettend veel op het snijvlak van technologie, ethiek en maatschappij. Denk daarbij aan de steeds groter wordende rol van Artificial Intelligence (AI). Maar tegelijkertijd gaan we soms te snel voorbij aan de ethische aspecten ervan. Door onderzoekers, ondernemers, onderwijs en overheden met elkaar te verbinden en gedegen onderzoek te doen, willen we hier meer zicht op krijgen. Uitgangspunt hierbij is de individuele moraliteit als input voor design, waardoor moraliteit een nadrukkelijkere input is aan de tekentafel van nieuwe technologie. Dat is echt de toegevoegde waarde van het lectoraat”, aldus Wernaart.
Dat het onderwerp hot topic is, blijkt wel uit de samenwerkingsverbanden die er al zijn ontstaan, nog voordat het lectoraat is gestart. Zo zullen er onderzoeksprojecten samen met de universiteiten van Quebec en Ottawa opgestart worden, met de Universiteit van Leuven en verschillende commerciële partijen. Ook zijn er al diverse publicaties gerealiseerd in binnen- en buitenland op dit vakgebied.
Wernaart: “Het thema leeft enorm. Kijk naar de ontwikkelingen in het afgelopen jaar: discussies rondom deep fake, de toeslagaffaire, surveillancesystemen en de corona-app centreren zich in wezen allemaal rondom (een gebrek aan) moral design. Het is broodnodig hier op een goede manier mee om te gaan om het vertrouwen in een mooie toekomst met technologie te vergroten."
Meer informatie
Meer informatie over het lectoraat Moral Design Strategy vind je hier.