Duurzaam leren en werken: wat is daarvoor nodig?
Een literatuurstudie door Fontys Hogescholen
De Nederlandse arbeidsmarkt staat onder spanning. Niet alleen kampen veel sectoren met tekorten aan goede vakmensen, maar ook verandert de arbeidsmarkt en de behoefte aan vakmanschap in kwalitatieve zin. Als gevolg van technologisering, internationalisering, en andere maatschappelijke ontwikkelingen, worden er andere eisen aan professionals gesteld dan tien of twintig jaar geleden. Er wordt veelvuldig gesproken over ‘future skills’ en over het belang van leven lang blijven ontwikkelen.
Binnen het Fontysbrede onderzoeksthema ‘Learning Society’ willen we een bijdrage leveren aan de kennis over future skills, over innovatieve leer- en werkomgevingen gericht op het ontwikkelen en benutten van future skills en over leven lang leren. Hoewel er nog veel vragen zijn, is er al het een en ander over deze thema’s bekend. Deze kennis is echter versnipperd over verschillende vakgebieden. De lectoren betrokken bij het onderzoek van Learning Society hebben elk de kennis uit hun eigen domein, zoals ICT, onderwijs en arbeid, bij elkaar gebracht en gebundeld in een literatuurstudie.
Voor wie is dit interessant?
De literatuurstudie biedt de lezer inzicht in de aard van future skills en kenmerken van innovatieve leer- en werkomgevingen. Het rapport kan voor iedereen die meer wil weten over future skills en het leren en ontwikkelen ervan interessant zijn. We hebben geprobeerd elk hoofdstuk een eigen thema te geven, waardoor elk hoofdstuk op zichzelf staat en ook los van de andere hoofdstukken geraadpleegd kan worden.
Wat gaat het rapport over?
In deze literatuurstudie staat de volgende vraag centraal:
Hoe kunnen future skills geoperationaliseerd worden, hoe kunnen zij ontwikkeld worden binnen het onderwijs en in de werkcontext en welke factoren en mechanismen spelen daarbij een rol? Het antwoord wordt in drie delen gegeven.
eel 1 gaat in op de vraag wat future skills nu eigenlijk zijn, welke skills voor (jonge) professionals nodig hebben voor hun toekomst. We bespreken verschillende modellen van future skills en maken een vergelijking.. Duidelijk wordt dat dé set aan future skills niet bestaat. Er zijn veel verschillende modellen, met uiteenlopende uitwerkingen en operationalisaties. Welke future skills nodig zijn voor het oplossen van een complex vraagstuk hangt sterk af van de context. . Om echt wendbaar en weerbaar te zijn hebben we nieuwsgierigheid, intrinsieke motivatie en zelfsturing als basis nodig. Op deze drie begrippen gaan we dieper in en we geven adviezen over de wijze waarop in het onderwijs een leeromgeving gecreëerd kan worden die nieuwsgierigheid, motivatie en zelfsturing stimuleert.
Deel 2 behandelt de uitdagingen in het onderwijs. Het onderwijs speelt immers een belangrijke rol in het ontwikkelen van future skills. Dit betekent in veel gevallen een behoorlijke verandering van het onderwijs, vooral in de wijze waarop het onderwijs aangeboden wordt. We zien dat daarbij drie onderwerpen extra aandacht behoeven. Allereerst de impact van digitalisering en ICT op het initieel onderwijs. Immers, om in een omgeving te kunnen functioneren waarin (informatie)technologie een essentieel onderdeel is, kan dit niet in het onderwijs ontbreken. Ten tweede blijkt uit onderzoek dat de docent een voorbeeldfunctie heeft in het onderwijs. Om ook wat betreft de future skills een voorbeeld te zijn, is het belangrijk om als onderwijsinstelling ruimhartig te investeren in de professionalisering van docenten. Ten slotte zien we een kentering naar hybride leeromgevingen, waarin op de grens van onderwijs en beroepspraktijk wordt geleerd. Juist die gemengde leeromgevingen bieden ruimte voor vernieuwing.
Vervolgens maken we in deel 3 de overstap naar het ontwikkelen en benutten van future skills via informele en non-formele leeractiviteiten, in de werkcontext c.q. de beroepspraktijk. We bespreken hoe een uitdagende en leerzame werkomgeving kan bijdragen aan het duurzaam leren en werken van medewerkers. We sluiten af met een conclusie waarin we ook onze onderzoeksfocus aangeven.
Meer weten?
Wil je meer informatie over het onderzoek binnen het thema Learning Society, neem dan contact met ons op via learningsociety@fontys.nl.
Je kunt de literatuurstudie vinden als download bij dit bericht, of in de hbo-kennisbank.