Lectoraat Designing The Future van start bij Fontys ACI
We zijn het gewend om ons op de geschiedenis te richten, maar hoe we de lessen uit het verleden in de toekomst toe kunnen passen, daar is maar een handjevol mensen bedreven in. Daarin komt wat Tessa Cramer betreft verandering. Begin april is ze gestart als lector Designing the Future bij Fontys Academy for Creative Industries. Ze heeft één doel. ‘Ik wil mensen toekomstgeletterd maken.’
Hoe de toekomst er op korte termijn uit zal zien, daarvan heeft Tessa Cramer geen idee. De wereld is opgeschud. Door de coronacrisis bevinden we ons in een soort vacuüm dat de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Ook voor haarzelf, al zijn die dan bescheiden. Haar start als lector bij Fontys Academy for Creative Industries (ACI) had ze zich anders voorgesteld. Evenals de promotieceremonie half mei, waar ze haar proefschrift Becoming Futurist, over toekomstonderzoek, gaat verdedigen. Vanzelfsprekend online.
Zo’n acht jaar geleden startte Cramer haar onderzoek aan Maastricht University. ‘Er bestaat veel onduidelijkheid over het vakgebied’, zei ze daarover in 2014. Zelf is ze al vanaf jonge leeftijd geïnteresseerd in toekomst. De fascinatie ervoor werd mede aangewakkerd door trendwatcher Carl Rohde met wie ze op op 16-jarige leeftijd een interview had. ‘Niemand bekommerde zich begin deze eeuw om de toekomst. Omdat toekomstonderzoekers of futuristen vaak nogal intuïtief werken, hebben ze vaak geen goede naam. Er wordt nogal lacherig over gedaan. Onterecht.’ Na een universitaire opleiding sociologie besloot ze daarom het vakgebied op een wetenschappelijke manier te gaan bestuderen. ‘Hoe kan ik ervoor zorgen dat een bredere doelgroep begrip krijgt voor wat futuristen doen?’ Het antwoord op die vraag bleek nog niet zo simpel, mede omdat het vakgebied nogal divers is. ‘De meeste futuristen zijn op zichzelf, ze houden er een eigen methodiek op na. Met mijn onderzoek laat ik juist zien dat dit de kracht is van het vakgebied.’
Dat ontdekte ze ook bij Fontys International Lifestyle Studies (ILS), de opleiding waaraan Cramer tot vorig jaar als docent trend- en toekomstonderzoek verbonden was. Daar was ze tevens collega van Carl Rohde, die ze haar eerste rolmodel noemt. ‘Hij heeft mij geleerd hoe belangrijk het is om mentor te zijn voor een jonge generatie. Bij ILS zag ik waaraan jongeren behoefte hebben. In het eerste en tweede jaar heb ik zaadjes kunnen planten. Sommigen gebruikten toekomstonderzoek als input voor concepten, anderen voor de universitaire master die ze na hun opleiding gingen doen. Het was hoe dan ook belangrijk om studenten breder te leren kijken.’ Een van de lessen die ze mee wil geven is om niet te oordelen. ‘Dat is moeilijk, omdat we dat vaak ons hele leven doen. Futuristen laten een ander wereldbeeld zien, dat voelt soms onprettig.’ Bij Fontys ACI is ze op haar plek, juist vanwege de open cultuur. ‘Sommige beroepen zorgen ervoor dat wereld blijft draaien, andere zorgen ervoor dat de wereld vooruit kan. Dat is waar het bij de opleidingen van ACI om gaat.’
De kunst heeft ze al een beetje kunnen afkijken van Patrick van der Duin, die tot halverwege 2017 als lector Futures Research & Trendwatching aan het instituut verbonden was. ‘Dankzij het lectoraat heb ik heb onder meer het Trend Research Lab op kunnen zetten.’ Cramer vindt het vooral een uitdaging om te kunnen opereren op het snijvlak van onderwijs en wetenschap. Ze streeft komende vier jaar naar een dynamisch lectoraat met kortlopende projecten waaraan zoveel mogelijk docenten en studenten een bijdrage kunnen leveren. Ze hoopt dan ook dat die zich massaal zullen melden met onderzoeksvoorstellen, bijvoorbeeld over de relatie met het werkveld. Maar haar eerste uitdaging hangt nauw samen met de actualiteit. ‘We moeten het gesprek voeren over corona, over wat dit voor gevolgen heeft voor de creatieve industrie, voor de opleidingen, voor onze studenten. Er zijn veel scenario’s mogelijk en sommige daarvan doen ongemakkelijk aan. Dat is inherent aan deze onzekere tijden. Maar door meer aandacht te besteden aan toekomstonderzoek hoop ik dat ik er aan kan bijdragen dat mensen uiteindelijk minder bang zullen zijn voor de toekomst.’