Zingende onderzoeker geeft kwetsbare jongeren een stem
Docent-onderzoeker Sylvia Sanders gelooft dat muziek het verschil kan maken. Daarom ziet zij mogelijkheden om via haar promotieonderzoek naar drillrap een groep jongeren te bereiken waarover in de samenleving veel zorgen zijn vanwege de vele steekincidenten die er onderling plaatsvinden.
Sylvia Sanders (32) begon al op haar zesde met pianospelen, zingen en gitaarspelen. Later zat ze in allerlei bandjes. Ze kan zich een leven zonder muziek niet voorstellen. Toen ze een jaar of achttien was, kreeg haar band het verzoek om muziekworkshops te geven in een justitiële jeugdinrichting. Dat vond ze leuk om te doen, maar het idee dat haar leeftijdsgenoten daarna weer werden opgesloten in hun cellen zette haar aan het denken over de rol van muziek in hun leven.
Voor Sanders zelf is muziek in eerste instantie taal. ‘Volgens Reggio Emilia-grondlegger Loris Malaguzzi uiten kinderen zich in honderd talen, verbaal en non-verbaal, er zijn veel mogelijkheden. Zo kan ik mijn gevoel vaak beter via songteksten uiten dan dat ik het verwoord in een gesprek. Ik denk dat dat voor veel andere mensen ook geldt. Muziek kan een poort naar de wereld zijn. In 2020 kwamen haar liefde voor muziek en haar werk als pedagoog samen toen ze de documentaire Loop maakte waarin Sanders samen met jonge mensen die tegen problemen aanliepen, onderzocht hoe muziek kan helpen een plek in het leven te vinden.
Sanders voelde de behoefte en de urgentie om meer met deze combinatie te doen en besloot om haar promotieonderzoek te wijden aan een pedagogisch perspectief op drillrap. Dat houdt in dat ze de pedagogische relatie tussen drillrap, criminaliteit, identiteit en veerkracht in jeugddetentie gaat onderzoeken en dat ze zowel de artistieke kant van drillrap als de relatie met criminaliteit gaat bestuderen. De actualiteit en relevantie van haar onderzoeksonderwerp werd onlangs beloond met de toekenning van een NWO-leraren-promotiebeurs.
Steekincidenten
Drillrap is een muzieksoort die vooral op een negatieve manier in het nieuws komt. De dreigende, donkere teksten worden gelinkt aan criminele jongeren die weinig kansen hebben in het leven. In rivaliserende bendes vallen gewonden en doden door steekincidenten, waarover ze vervolgens songteksten schrijven en daar elkaar mee uitdagen. Sanders: ‘Aan dat steken is een puntensysteem verbonden. Hoe meer iemand steekt en ermee wegkomt hoe meer aanzien hij krijgt en aanzien is iets dat deze jongeren in het echte leven meestal niet hebben. Er zitten in Nederland zo’n veertig jongeren vast naar aanleiding van drillgerelateerde incidenten. In de gevangenis komen ze dus ook rivaliserende groepen tegen. Dat schuurt en zorgt voor vervolgincidenten.’
Om met deze jongeren in gesprek te komen heeft Sanders contact gezocht met een justitiële jeugdinrichting waar ze in eerste instantie haar beproefde methode van muziekworkshops gaat toepassen. Sanders ‘Het is een masculiene wereld, deze jongens zijn boos op iedereen. Ze hebben vaak afwezige ouders, weinig rolmodellen en hebben weinig kaders vanuit huis meegekregen. Ze hebben amper toekomstperspectief, maar we kunnen communiceren via de muziek. Ze moeten leren om op een verantwoorde manier om te gaan met hun emoties. Via de muziek kunnen ze artistiek ontladen. Ik wil ze letterlijk en figuurlijk een stem geven waardoor de maatschappij zich meer bewust wordt van hun kwetsbare kant.’
Inzichten geven
Voor het veldwerk van haar onderzoek wil ze wekelijks met de jongeren praten. ‘Met ze optrekken, van ze leren, horen hoe ze de toekomst zien en wat de rol van drillrap is in hun leven. Ik hoop daarna inzichten te bieden in deze doelgroep waar de maatschappij iets aan heeft en waardoor professionals handvatten krijgen om deze jongeren te begeleiden.’
Is ze niet bang voor haar doelgroep? ‘Misschien ben ik naïef, maar het gaat erom authentiek te zijn. Als je jezelf durft te zijn, dan kun je veel bereiken bij deze jongeren. Ik hoop dat ze muziek uiteindelijk gewoon als muziek en taal gaan beschouwen en niet als machtsmiddel of manier om iemand te bedreigen.’
Het promotieonderzoek ‘Een pedagogisch perspectief op drillrap’ is gestart in 2022. Sylvia Sanders werkt bij Fontys Educatief Centrum en Fontys Hogeschool Pedagogiek. Ze promoveert bij de Radboud Universiteit onder begeleiding van cultureel antropoloog Toon van Meijl en voormalig Fontyslector Paul Mutsaers.
Lees ook: Fontys Masterclass over (drugs)criminaliteit en ondermijning
Auteur: Ingrid Oonincx