Opinie: Les in ondernemerschap wordt al lang gegeven

Ger Post 01

Verplicht ondernemerschapsonderwijs: onzin, goed idee of al realiteit? Dennis Wiersma, Tweede Kamerlid van de VVD, hield onlangs een pleidooi voor ondernemerschap als verplicht onderdeel in alle opleidingen op het hbo en de universiteit. Ook binnen opleidingen waarvoor dat 'minder voor de hand zou liggen' als bijvoorbeeld filosofie of Nederlandse taal en letterkunde. Door zijn collega-Kamerleden is zijn voorstel niet bijzonder enthousiast ontvangen. Een veelgehoord commentaar is dat het onderwijs het al druk genoeg heeft, zeker met Covid-19, en dat het onderwijs wel andere prioriteiten heeft. Dat laatste is zeker niet het geval!

Ondernemerschapsvaardigheden - en breder 21st century skills - staan hoog op de agenda van het onderwijs. Niet alleen bij het hbo en de universiteit, ook in het primair en voortgezet onderwijs is aandacht voor ondernemerschap. Een goed voorbeeld daarvan zijn de Brainport Scholen waar via het 3-O onderwijs (onderzoeken, ontwerpen, ondernemen) aandacht is voor de 'vaardigheden van de toekomst'.

Beperk ik me even tot het hoger beroepsonderwijs, dan leiden we al lang niet meer 'eenzijdig' op voor een beroep. Of je nu werktuigbouwkunde studeert of aan het conservatorium, in alle hogescholen en opleidingen is aandacht voor aanvullende competenties en talenten. Op alleen vakbekwaamheid bouw je tegenwoordig geen carrière meer. Daar komt veel meer bij kijken.

Carrière opbouwen als muzikant
Studerend aan het conservatorium weet 'de gemiddelde student' écht wel dat de kans op een plek in een gesubsidieerd symfonieorkest - om maar een van de mogelijkheden te noemen - niet bijzonder groot is. De carrière van de meeste muzikanten en componisten hangt aan elkaar van eigen producties, gezamenlijke projecten en nevenactiviteiten, niet zelden in de horeca, om toch ook wat beleg op de boterham te hebben. Die manier van leven begint al tijdens hun studie.

Het onderwijs speelt daar al jaren op in door naast vakinhoudelijke projecten ook oog te hebben voor vaardigheden als communicatie, samenwerken in teams en ondernemerschap. Vanuit het besef dat we al lang niet meer 'monodisciplinair' opleiden voor een 'beroep'. We weten immers niet wat de beroepen over pakweg twintig jaar zullen zijn.

Zoals gezegd wordt in het (beroeps)onderwijs veel aandacht besteed aan ondernemende vaardigheden. In opdracht van de Europese Commissie is het begrip ondernemerschap uitgewerkt tot een set competenties (het zogenaamde Entrepreneurship Compentence Framework, kort gezegd EntreComp) die voor veel opleidingen het uitgangspunt vormen voor de ontwikkeling van kennis, vaardigheden en houding op dit terrein. Elementen hieruit zien we terug in vrijwel alle studiejaren binnen een opleiding. Het ontwikkelen van vaardigheden is immers niet iets wat je jezelf met een achternamiddag 'blokken' eigen kunt maken en daarna kunt afsluiten met een multiple choice toets. Je moet er aan blijven werken!

Risico's durven nemen
Ondernemerschap draait om kansen zien en vertalen in actie. Het vraagt om creativiteit en organisatietalent. Maar ook om risico's durven nemen, soms tegen de stroom inroeien en doorzetten wanneer het even tegenzit. Stuk voor stuk zaken die ook in loondienst aan de orde zijn. Sterker nog: je leest dit terug in nagenoeg alle personeelsadvertenties van werkgevers.

Ondernemerschap is dus een múst voor iedereen. Dat geldt echter nog sterker voor de studenten die zelfstandig ondernemer willen worden of dat al zijn. Bijvoorbeeld in de vorm van een start-up op het gebied van duurzame energie. Of de student die vader, moeder of tante Els wil opvolgen in het al bijna dertig jaar oude familiebedrijf. Maar die wel dingen anders wil gaan doen, bijvoorbeeld door meer via internet te verkopen.

Leren door het echt te doen
Als zelfstandig ondernemer moet je ook weten hoe je de cashflow op orde houdt en wat de regels zijn waar je je aan te houden hebt als je verantwoordelijk bent voor het welzijn en de gezondheid van je medewerkers. Voor die groep biedt het onderwijs veel extra's.

Binnen Fontys - maar dat geldt ook zo voor onze collega-hogescholen, universiteiten en het mbo - kunnen ondernemende studenten terecht bij het Centrum voor Ondernemerschap. Voor coaching op ondernemerschapsvaardigheden, business support, netwerkvorming, masterclasses, huisvesting, hulp bij financiering. Leren ondernemen door het ook echt te dóen. Een betere leeromgeving is immers niet denkbaar.

Ik ben het dus helemaal eens met Dennis Wiersma. Ondernemerschap moet zeker een verplicht onderdeel zijn binnen het onderwijs. Maar hij kan gerust zijn. Verdere Kamervragen of wetgeving zijn niet nodig. Het onderwijs doet al lang wat hij voorstelt.

^{_{Geplaatst door Ingrid Oonincx}}