Onderzoeksproject BATMAN wil de biodiversiteit verhogen

bees

Het gaat niet goed met de insecten. Dat is slecht nieuws, want zonder bestuiving gaan uiteindelijk alle planten en dieren dood. En wij dus ook. Fontysproject BATMAN onderzoekt of we honingbijen kunnen inzetten als natuurlijk instrument om de kwaliteit van het leefmilieu te meten.

Projectleider Michiel Groenemeijer is verbonden aan TEC for Society onderzoeksthema High Tech Systems and Materials (HTSM). Hij legt uit: ‘Honingbijen zijn zeer gevoelig voor de kwaliteit van hun omgeving. Ze gedijen beter in een leefomgeving met schone lucht, water en een rijke verscheidenheid aan planten. Als aspecten van het leefmilieu worden bedreigd, bijvoorbeeld als veel verkeer leidt tot hoge concentraties fijnstof of als de kwantiteit of diversiteit aan groen in de stad leidt tot een lage beschikbaarheid van pollen en nectar, worden bijenpopulaties aangetast. Dan veranderen bepaalde zaken aan het bijenvolk, zoals het gewicht, de temperatuur en/of de wendbaarheid van de bijen.’

Bijendans
Het doel van BATMAN is het onderzoeken van de betrouwbaarheid en levensvatbaarheid van honingbijen als een natuurlijk instrument voor de bewaking van de kwaliteit van het leefmilieu. Er is subsidie aangevraagd voor het plaatsen van intelligente bijenkasten op stedelijke en landelijke locaties. Deze bijenkasten worden uitgerust met camera's, microfoons en sensoren. Groenemeijer licht toe: ‘Bijen maken geen toertjes voor de lol, alleen maar essentiële vluchten. Om aan andere bijen uit te leggen waar ze nectar hebben gevonden, doen ze een dansje. Hoe harder een bij met zijn kont schudt, hoe verder weg de nectar te vinden is. De richting waarin de bij over de raat loopt, geeft de vliegvector (richting) aan.’

Data verzamelen
De bijendansjes geven de onderzoekers veel informatie over de omgeving. Hoe dichter de bijen bij de kast blijven, hoe gezonder de omgeving is. Als de bijen heel ver weg gaan, is dat ook een duidelijk signaal. In de bijenkast komt een big data infrastructuur waarmee data wordt verzameld en geanalyseerd. Deze resultaten worden vergeleken met die van traditionele methodes, zoals ecologische inventarisaties, chemische analyses van lucht, water en bodem en gegevens van gemeentelijke diensten over het verkeer en de omgeving.

Interessant voor beleidsmakers
Groenemeijer ziet een duidelijke functie voor de uitkomsten van de analyses: ‘Gemeenten en provincies kunnen er beleid op schrijven en zouden bijvoorbeeld in slecht scorende gebieden subsidies kunnen geven voor het inrichten van een tuintje. We kunnen daarnaast ook adviseren in welke periode en waar specifieke soorten planten nodig zijn om het leefklimaat op een specifieke plek te verbeteren.’

De onderzoekers hopen dat de bijenkast uiteindelijk een goed werkend instrument wordt dat een maatstaf is voor de kwaliteit van het leefmilieu, waarbij rekening wordt gehouden met de water-, bodem- en luchtkwaliteit en de biodiversiteit. Allemaal zaken die van oudsher afzonderlijk worden gemeten. Groenemeijer: ‘Bijen vliegen tot drie kilometer van de kast en bestrijken een groot gebied. We zouden de stad vol kunnen zetten met deze kasten, dat is goedkoper dan andere methoden. Bovendien zou het inzetten van honingbijen kunnen bijdragen tot een meer zorgzame en verantwoordelijke houding van het publiek ten opzichte van het leefmilieu. Maar eerst hebben we subsidie nodig om het daadwerkelijk te gaan uitvoeren. De aanvraag voor het vervolgonderzoek is inmiddels ingediend.’

Meer informatie over het onderzoek vind je hier.

^{Auteur: Ingrid Oonincx}