Minder valpartijen door sterkere korte voetspieren?
Vallen is onder oudere mensen een veelvoorkomend probleem met grote maatschappelijke impact. In een derde van de gevallen leidt vallen tot ernstig letsel. Het aantal valongevallen blijft toenemen, afgezien van de vergrijzing. Dit vraagt om een nóg effectievere preventieve aanpak. Het STIFF-project maakt zich hier hard voor.
Verminderde lichaamsbalans en een veranderde manier van lopen zijn beide factoren die de kans vergroten dat iemand valt. De literatuur wijst erop dat de kracht van de korte voetspieren, aan de onderzijde van de voet, een rol speelt bij zowel de balans als het lopen. Oudere mensen, bij wie de kracht van deze voetspieren is afgenomen, hebben daarom mogelijk baat bij het versterken van deze voetspieren. Hier is nog maar weinig over bekend. Onderzoekers in het STIFF-project deden daarom een literatuuronderzoek om erachter te komen of het versterken van de voetspieren juist díe functies verbetert die de kans op vallen verkleinen. Bijvoorbeeld de stabiliteit van de voet bij het lopen en hoe goed iemand in balans is bij het uitvoeren van een beweging.
Weinig bewijs
De onderzoekers bekeken hiervoor meer dan 1000 wetenschappelijke publicaties. Hiervan bleken uiteindelijk 10 studies geschikt; daarvan konden zij de resultaten gebruiken. Wat bleek? De onderzoekers vonden weinig bewijs dat training van de voetspieren de balans en het lopen verbetert. Dat kwam enerzijds door de lage kwaliteit van de studies. Maar anderzijds doordat er maar weinig studies zijn gedaan waarbij naar uitkomsten is gekeken die gerelateerd zijn aan het valrisico. Een andere verklaring is dat in de onderzochte groepen, voornamelijk gezonde jongere volwassenen, weinig winst te behalen was.
Er is behoefte aan onderzoek naar het effect van het versterken van de voetspieren op balans en het lopen bij oudere volwassenen.
Betere preventie
“We verwachten dat oudere volwassenen meer baat hebben bij het versterken van de voetspieren, omdat in deze groep de loopfunctie en de balans verminderd zijn en de korte voetspieren hier een rol in kunnen hebben. Het is daarbij wel belangrijk dat de oefeningen functioneel zijn en goed aansluiten op de mogelijkheden van deze doelgroep”, aldus Lydia Willemse, docent-onderzoeker bij Fontys Paramedische Hogeschool (FPH). Met deze inzichten werkt het STIFF-project toe naar de optimale oefentherapie om de bestaande valpreventieprogramma’s nóg beter te maken.
De zorg van morgen
Met haar promotieonderzoek STIFF (STrengthening the Intrinsic Foot Flexor muscles) wil Willemse een bijdrage leveren aan de preventie van vallen door ouderen en het is heel goed mogelijk dat technologie daar een rol in gaat spelen. Het onderzoek levert zowel studenten als het werkveld inzichten op die van belang zijn voor de zorg van morgen. Willemse maakt bij FPH deel uit van het profileringsteam Technologie in de zorg. Hierin is de kernvraag: hoe kan technologie bijdragen aan een betere (paramedische) zorg? “Studenten van de vijf verschillende bacheloropleidingen (Fysiotherapie, Logopedie, Podotherapie, MBRT en Mens en techniek) die voor deze profilering kiezen, willen én dit thema verkennen én er actief aan bijdragen in de minor en hun afstudeeronderzoek”, zegt Willemse. “Als je zelf enthousiast bent over een onderwerp, dan maakt dat studenten ook enthousiast om er aan bij te kunnen dragen. Zo hoor ik van fysiostudenten dat ze het leuk vinden om juist met voeten iets te kunnen doen. Voor studenten Podotherapie trekt de echografie (dat is één van de meetinstrumenten waar ik gebruik van maak) en de oefentherapie hen het meeste aan.”
Promotieonderzoek
Het promotietraject van Willemse is mogelijk door de prestigieuze promotiebeurs van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Deze beurs biedt docenten (van primair tot hoger beroepsonderwijs) de gelegenheid om naast hun docentschap maximaal vijf jaar te werken aan hun promotie. Daarmee wil de overheid de onderwijspraktijk versterken en de aansluiting tussen universiteiten en scholen vergroten.
De promotoren van Willemse zijn Eveline Wouters (lector bij FPH en hoogleraar bij Tranzo/TiU), Benedicte Vanwanseele (onderzoeker FPH en hoofddocent in Onderzoeksgroep Biomechanica van de Menselijke Beweging aan de KU Leuven) en Martijn Pisters (lector bij FPH). Willemse hoopt over drie jaar haar proefschrift te verdedigen aan Tilburg University als een joint degree met de KU Leuven.
Wil je meer weten over het STIFF-project? Meer informatie vind je op de website van Fontys. Ook kun je contact opnemen met onderzoeker Lydia Willemse via lydia.willemse@fontys.nl.