Docenten CO IEMES pleiten met boek voor goed taalonderwijs
Natuurlijk maken ze zich soms zorgen, want het taalniveau van jongeren laat wel degelijk te wensen over. Maar in plaats van dat voor lief te nemen, schreven docenten communicatie van Communicatie IEMES Ank van Heur en Brigit Kolen een leerboek over taal. Tekstzinnig behandelt onderwerpen als tekststructuur, presentatie, onderbouwing en bronvermelding. Studenten kunnen er zelf mee aan de slag. ‘We willen laten zien dat iedereen kan schrijven.’
Brigit Kolen (rechts op de foto) zegt het niet graag, maar ja, ze schrikt echt van het taalniveau van jongeren. En ze weet ook dat de aandacht ervoor niet overal gelijk is, terwijl het toch vanzelfsprekend zou moeten zijn dat studenten correcte teksten afleveren. ‘Ik zou willen dat taal geborgd zou zijn in alle vakken, tijdens de hele opleiding, en dat collega-docenten dat zouden dragen. Ik trek weleens een vergelijking met verkeersregels. Je moet je altijd aan de regels houden, dus niet alleen als je een verkeerslicht ziet of als je een politieagent tegenkomt. Hetzelfde geldt voor taal. Ik heb collega’s ook wel eens op een d/t-foutje betrapt.’ Ank van Heur knikt instemmend. ‘Docenten vinden taal wel belangrijk, maar komen vaak niet verder dan werkwoordspelling.’
Taalvaardigheid
En dat onderwerp komt maar zijdelings terug in Tekstzinnig. ‘Een tekst helder structureren, foutloos taalgebruik en sterk argumenteren zijn vaardigheden die studenten nodig hebben om op hbo-niveau te schrijven’, zo is op de achterflap van Tekstzinnig te lezen. ‘Het boek helpt studenten stapsgewijs door het (academisch) schrijfproces heen.’ Alle onderwerpen die de twee docenten belichten, komen ook aan bod in hun vak academische vaardigheden dat als uitgangspunt diende bij het samenstellen van het boek. Ank: ‘Het idee ervoor ontstond in 2016. Ik was op zoek naar een geschikt boek voor onze studenten, maar kon niets vinden.’ Toeval of niet, juist op dat moment benaderde uitgeverij Coutinho haar met de vraag of ze een boek over taalvaardigheid wilde schrijven. Samen met Brigit pakte ze de handschoen op. ‘Een hele klus, want wat moet er in zo’n boek? Het is moeilijk om een grens te trekken.’ De twee hadden bijvoorbeeld ook graag aandacht aan fake news willen besteden, maar kozen voor tijdloze onderwerpen.
Dit is de lat
Omdat ze zich ook richten op doorstromers uit het mbo is de schrijfstijl bewust toegankelijk. Ank: ‘Ik heb twee universitaire studies gedaan. De schrijfaanpak en stijl die ik daar leerde, is niet wat we hbo-studenten willen meegeven.’ Dat zegt echter niets over het niveau. ‘We hebben de lat niet lager gelegd’, benadrukt Brigit. ‘We zeggen: dit is de lat, daar moet je overheen.’ Volgens Ank lopen studenten vaak aan tegen simpele taalkwesties. ‘Wij willen juist laten zien dat iedereen kan schrijven.’ Dat vergt wel wat van de studenten zelf. Brigit haalt een Vlaams onderzoek aan waaruit blijkt dat jongeren te weinig lezen (Progress in International Reading Literacy Study, 2016). Dat heeft invloed op hun taalgebruik.
Onbewust onbekwaam
Volgens Ank spelen ook social media een rol en het ‘andere’ taalgebruik dat daar gehanteerd wordt. Maar ze wanhoopt niet. ‘Vooral doorstromers zijn welwillend, terwijl studenten die van havo of vwo komen denken dat ze het wel kunnen. Dat is niet zo, ze zijn onbewust onbekwaam. Maar een nog groter probleem is dat ze taal niet belangrijk vinden. Terwijl het uitgangspunt zou moeten zijn dat je je boodschap aan iedereen kunt overbrengen, ook aan mensen die niet taalvaardig zijn.’ Goede taalbeheersing heeft volgens Brigit alles met professionaliteit te maken. ‘Taal is vaak het laatste waar een student op let, maar het is wel het eerste wat een opdrachtgever ziet. Je wilt ook niet op sollicitatiegesprek gaan en achteraf ontdekken dat je al die tijd een knoop van je hemd miste. Al heb je nog zo’n goede indruk gemaakt, de kans is groot dat de ander enkel die ontbrekende knoop heeft onthouden.’