Hoe ziet het primair en voortgezet onderwijs van de toekomst eruit? Die vraag staat centraal in een reeks artikelen die journalist Hub Dohmen de afgelopen maanden voor Fontys schreef. Hub vroeg betrokkenen uit allerlei lagen van het onderwijs te reageren op dit thema. De meeste verhalen werden geschreven voordat de coronacrisis ook het onderwijs op z’n kop zette, maar ze zijn daarom niet minder actueel. Eén van de laatste verhalen van deze serie gaat juist ook over de mogelijke veranderingen in het onderwijs als gevolg van de coronacrisis. Aan het einde van de verhalenreeks vertelt ook Fontys zelf hoe de organisatie elke dag weer, samen met het werkveld, verder bouwt aan de toekomst. Deze keer: wat moet er veranderen in het onderwijs?
De toekomst van het onderwijs: ‘Het onderwijs van nu sluit niet echt aan bij de samenleving’
Je kunt veel zeggen van onderwijsondernemer Edu van de Walle, maar niet dat hij geen mening heeft. Want de oprichter van het EuroCollege, een particuliere school voor mbo- en hbo-onderwijs met vier vestigingen in de Randstad, is wel heel uitgesproken over het huidige reguliere onderwijs.
,,Het reguliere onderwijs laat te wensen over”, zegt hij. ,,Docenten zijn niet kundig. Ze geven les aan de hand van Powerpoints, zijn ook vaak ziek. En alsof dat niet genoeg is, ontbreekt de uitdaging voor leerlingen.” Hij hapt even naar adem. ,,Zo wordt er op de havo nog amper gelezen. Zeven boeken bij het vak Nederlands, dat waren er vroeger 25.”
Van de Walle wil geen reclameverhaal houden voor zijn particuliere school, die momenteel onderdak biedt aan pakweg vijfhonderd studenten (studiekosten: 18500 euro per jaar) uit alle windstreken van het land. ,,Het liefst zou ik willen dat iedereen goede les krijgt in reguliere instellingen. En dat ons onderwijs dus niet nodig zou zijn.” Maar zolang dat niet het geval is, blijft hij intakegesprekken houden in Eindhoven, Groningen, Utrecht en Rotterdam.
Met enige regelmaat krijgt Van de Walle vragen van ondernemers waar ze werknemers met een goede opleiding én de juiste mentaliteit kunnen vinden. ,,Tja, dat is dus lastig. Er wordt steeds meer nagedacht over interne opleidingen van personeel”, zegt hij. ,,De vrees is dat de overheid het gat niet kan dichten. Sinds de invoering van de Wet op het voortgezet onderwijs (de Mammoetwet, red.) eind jaren zestig van de vorige eeuw is het bergafwaarts gegaan. Amper twintig jaar later werd er nog eens flink in het onderwijs gesneden. Sindsdien is er niets substantieels veranderd.”
De onderwijsondernemer maakt zich zorgen, ernstige zorgen. Volgens hem is het tijd voor een Deltaplan voor het Onderwijs. ,,De situatie is nog erger dan de stikstofcrisis. Want er ontstaat een tweedeling in de samenleving. Een deel van de mensen – die het kan betalen – gaat naar particulier onderwijs. En de rest van de kinderen gaat naar reguliere scholen.”
Van de Walle ziet meerdere problemen. ,,Er is geen structuur. De leerling van nu leert amper iets”, zegt hij. ,,En het onderwijs sluit nu niet echt aan bij de huidige samenleving. Die is veranderd. Veertig jaar geleden was er geen echte multiculturele samenleving, met bijvoorbeeld Marokkanen, Antillianen en Turkse mensen. Maar het onderwijs is wel stil blijven staan.”
Hij verontschuldigt zich even. Want Edu van de Walle wil niet een te negatief verhaal houden. Maar hij maakt zich zorgen. ,,Het gaat hier wel over de destabilisering van de samenleving. En de politiek? Die is het resultaat van dezelfde middelmatigheid. Daar verwacht ik in alle eerlijkheid weinig van.”
Welk advies heeft hij voor de beleidsmakers? ,,Stel hogere eisen aan de docenten”, zegt hij. ,,En ontwikkel een hedendaagse filosofie op het onderwijs. Voer de veranderingen in vijftien jaar door. Dan gaat het niet te snel, maar gebeurt er wel iets. Verdikkie, het gaat wel over de toekomst van ons land.”
Uitgesproken mening
Een andere visie, zeker zo spraakmakend, houdt blogger en activist Hermen Schotanus-Blok, a.k.a. De vmbodocent, er op na. Hij kwam de afgelopen tijd herhaaldelijk in het nieuws met zijn uitgesproken mening over de staat van het onderwijs. Net als Van de Walle vindt hij dat het onderwijs sinds de jaren zestig van de vorige eeuw stil is blijven staan, of nog erger, achteruit gehold is.
Hij probeert iets aan het imago van de docenten te doen. ,,Ik probeer het onderwijs een beetje hip te maken”, vertelt hij enthousiast. ,,Weet je, vroeger gingen we voor een baan van 40 uur per week. Nou, dat wil de nieuwe generatie helemaal niet. En dan moet het onderwijs wat mij betreft gewoon meebewegen.”
Volgens hem hebben jongen meer behoefte aan vrijheid dan voorgaande generaties. ,,Ze kiezen liever voor 1 of 2 dagen voor de klas in het basis- onderwijs en besteden de rest van de werkweek dan aan een eigen bedrijf. Of in het voortgezet onderwijs. Maar ja, dat is lastig. Om les te mogen geven heb je een opleiding van vele jaren nodig. Rembrandt had als het aan de huidige regels ligt, geen schilderles op school mogen geven … Er zijn zoveel regels. Terwijl er zoveel kennis buiten de schoolpoort is. Waarom gebruik je die niet gewoon?”
Als het aan Schotanus-Blok ligt zou elke school kwaliteitsimpulsen van buiten moeten halen, bijvoorbeeld door middel van een hybride docent. Hij rept over 10 procent van de lessen. ,,Waarom halen we niet mensen uit het bedrijfsleven binnen? Laten ze lesgeven en als het goed gaat, en hij of zij een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag, red.) kan overleggen, maken we het structureel. Waarom niet? Premier Marc Rutte geeft tenslotte ook enkele uren per week les op een school. Als we mensen eerst verplichten om een lerarenopleiding van vier jaar te volgen, tja, dan kunnen we het wel schudden.”
Schotanus-Blok vindt verder dat er beter gekeken moet worden naar de leerlingen. ,,We weten dat een leerling maar drie tot vier uur per dag stof kan opnemen. Nou, daar moeten we gewoon rekening mee houden.” En wat te denken van de mensen die alleen maar tafeltjes erin willen stampen?”
De vmbodocent wordt met enige regelmaat in het land uitgenodigd om zijn zogeheten Rembrandt-filosofie, zijn pleidooi voor structurele vaklessen in het onderwijs, te verkondigen. ,,Ik heb ook een eigen platform, een webpagina.” Maar het gaat traag, heel traag geeft hij toe.
Dan veert hij op. ,,Maar ik heb recent een succesje kunnen noteren. Want een openbare basisschool in Helmond heeft onlangs twee vakdocenten aangenomen. Daar is de boodschap aangekomen. We moeten het hebben van mensen die verder durven kijken dan de huidige regels.”meer informatie:https://eurocollege.nlhttps://www.vmbodocent.nl/