Tessa Cramer promoveert op onderzoek naar waarde toekomstdenkers
Futuristen op zoek naar een gemeenschappelijke basis
Futuristen vormen een beroepsgroep die zich bezighoudt met het systematisch verkennen van toekomstvisies ten behoeve van besluitvorming. Vertegenwoordigers ervan willen graag professionaliseren, ook al passen ze niet vanzelfsprekend in het bekende beeld van een professie. Dat wringt, zeker als een vak gevarieerd en daardoor nog niet gedefinieerd is. Tessa Cramer, die zelf deel uitmaakt van de beroepsgroep, deed afgelopen jaren onderzoek naar hoe we toekomstdenkers op waarde kunnen schatten. Vandaag promoveert ze online op dat onderwerp bij Maastricht University. Met haar proefschrift Becoming Futurists zet ze de beroepsgroep op de kaart.
Tessa Cramer heeft al van jongs af aan een fascinatie voor de toekomst. ‘Ik kwam er vrij snel achter dat mijn fascinatie niet breed werd gedeeld. Zo viel het mij op dat toekomstdenken nauwelijks onderdeel was van curricula (zowel op de middelbare school als op de universiteit). Het is verwonderlijk dat we in tegenstelling tot terugkijken (geschiedenis), nauwelijks leren vooruit te kijken.’ Begin april is Cramer gestart als lector Designing the Future bij Fontys Academy for Creative Industries in Tilburg. ‘Ik wil zoveel mogelijk mensen helpen toekomstgeletterd te worden.’
Terughoudende professionals op zoek naar een gemeenschappelijke basis (reluctant professionals searching for common ground). De ondertitel van het proefschrift van Cramer is veelzeggend. Ze geeft er niet alleen mee aan hoe gevarieerd de beroepsgroep is, maar ook dat de behoefte aan professionalisering er is. Maar dan wel op een manier die rechtdoet aan het vak en die ruimte biedt aan de diversiteit van toekomstdenkers. Futuristen waarderen de voortdurende vernieuwing van hun kennis, zo blijkt uit het onderzoek. Ze zijn nooit klaar met leren. Ze opereren daarnaast volgens Cramer in meerdere werelden tegelijk. ‘Zij gedijen in het tussengebied waar werelden elkaar overlappen, elkaar raken of overbrugd moeten worden.’ De beroepsgroep laat zich hierdoor moeilijk definiëren. Is dat erg? Nee. Professionalisering geschiedt op geheel eigen wijze.
De urgentie, of zelfs noodzaak, om futuristen op waarde te schatten is nu actueel. ‘Het valt mij op dat juist in deze tijd van onzekerheid de waarde van toekomstdenkers in twijfel wordt getrokken, terwijl ik op basis van mijn proefschrift kan zeggen: dat is een gemiste kans. De timing van mijn online verdediging midden in deze periode van gedwongen collectieve retraite is bijzonder, en misschien wel precies juist. Door corona is van de ene op de andere dag het tempo uit ons bestaan gehaald, deze tijd forceert ons om de blik op de toekomst te richten en te formuleren hoe we door moeten/willen. Futuristen kunnen juist nu een bijdrage leveren door anderen te leren toekomstdenken. Door meer aandacht te besteden aan toekomstonderzoek hoop ik dat ik er aan kan bijdragen dat mensen de toekomst als bondgenoot gaan zien, in plaats van als de vijand.'