Vier HIT-lectoren onderzoeken zorg voor de toekomst
Officiële installatie bij Fontyslectoraat Health Innovations & Technology (HIT)
Nette kleren, corsages en glunderende gezichten in de aularuimte van Fontys in Eindhoven. Logisch, want de installatie van vier lectoren tegelijk is geen dagelijkse kost. Daarom werd donderdag 13 oktober een feestelijke bijeenkomst opgetuigd, met een programma dat zowel serieuze inhoud als vertier bood.
Fontys gaat meer aan onderzoek doen, zodat een evenwichtige, lerende driehoek ontstaat van docenten, onderzoekers en studenten die elkaar voortdurend van kennis en inspiratie voorzien. Daarom moedigt Fontys docenten aan zich te ontwikkelen tot onderzoeker en heeft Fontys een grote ambitie in het vormgeven van professionele onderzoeksgroepen, ook wel lectoraten genaamd. Vier onderzoekers die binnen het lectoraat Health Innovations & Technology (HIT) de sturende kracht vormen, zijn op donderdag 13 oktober officieel als lector geïnstalleerd. Maar voor zij hun lectorale rede hielden werd de goed gevulde zaal een inkijkje in de praktijk geboden.
50.000 foto’s
Als eerste betrad Ellen Nuijten het podium. Ellen studeerde twintig jaar geleden bij Fontys af als podotherapeut en richtte RondOm Podotherapeuten op. ‘Podotherapeuten voorkomen amputaties van tenen, voeten en zelfs benen. De vijfjaars levensverwachting van iemand met een wond aan de voet is net zo hoog of laag als iemand waarbij kanker is vastgesteld.’ Tijdens corona liet Ellen een app bouwen, zodat mensen foto’s van hun voeten konden opsturen. ‘Inmiddels hebben we 50.000 foto’s gezien en zijn 585 patiënten met spoed gezien.’ De app is een succes; RondOm bekijkt nu samen met Fontys of de functionaliteit kan worden uitgebreid.
Door bewegen meer zelfvertrouwen
Dan klinkt er muziek van Queen, Barry White, Pharell Williams maar ook Ludwig van Beethoven. Voormalig balletdanser Andrew Greenwood brengt de zaal in beweging. Eerst maken alleen de handen kleine bewegingen, dan komen de voeten erbij en worden de bewegingen complexer. Het belang van bewegen kan amper worden overschat, meent Andrew. ‘Ik werk veel met mensen die Parkinson hebben of dementeren. De effecten zijn indrukwekkend – en dan niet alleen voor het bewegingsapparaat of je evenwicht. We geven mensen zelfvertrouwen. We zetten ook technologie in, want niet iedereen kan of wil zijn woning verlaten om naar een bewegingsbijeenkomst te komen.’
Forse maatschappelijke vraagstukken
Voordat de vier nieuwe lectoren aan het woord komen, worden ze door Thom Rutten, directeur Fontys Paramedische Hogeschool, op een voetstuk geplaatst. Thom noemt het viertal ‘superhelden’ en trekt een verrassende parallel met de teenage mutant ninja turtles. Toch is zijn boodschap ernstig en niet mis te verstaan. ‘De gezondheidsverschillen tussen mensen uit een lage en een hoge sociaaleconomische klasse zijn onacceptabel groot, er werken steeds minder mensen in de zorg, de vraag naar zorg neemt toe en de kosten blijven maar stijgen. Dat zijn forse maatschappelijke vraagstukken. Als Fontys willen we een bijdrage leveren aan de oplossing ervan.’
‘Zorguitkomsten moeten transparanter’
De eerste lector die aan het woord komt is Rob Janssen, onderzoeker en werkzaam als orthopeed. Hij doet onderzoek naar value based healthcare ofwel patiëntwaarde: de uitkomst van de opbrengst van de patiënt gedeeld door de kosten. Een lastig te maken som vanwege het gebrek aan transparantie over zorguitkomsten. ‘Wat ga je meten? Hoe de patiënt het traject heeft ervaren? Of de mate van daadwerkelijk herstel?’ Janssen en zijn collega’s zijn bezig de patient journey in kaart te brengen. ‘We bekijken waar we zaken kunnen verbeteren voor een toekomstbestendige gezondheidszorg. Wat daarbij niet helpt, is de fragmentatie van data; patiëntgegevens staan vaak in verschillende patiëntendossiers.’
‘Meer inzicht gewenst in therapietrouw’
Lector Martijn Pisters richt zich in zijn onderzoek op duurzame gedragsverandering. ‘Het succes van de behandeling van een fysiotherapeut hangt sterk af van de mate waarin patiënten met de voorgeschreven oefeningen aan de slag gaan. Mensen zouden meer de regie over hun eigen gezondheid moeten nemen, maar dat is niet makkelijk. Vooral het volhouden van een gezonde leefstijl valt niet mee.’ Er is volgens Martijn een grote behoefte aan inzicht in therapietrouw en gezondheidsgedrag. ‘Uit onderzoek bleek dat twaalf procent van de mensen met lage rugpijn hun oefeningen niet goed deden. Dat was veel minder dan we hadden verwacht.’ Volgens Martijn weten we nog altijd niet goed wat er nodig is om gezond te blijven. ‘Hoe meer we weten, des te groter de kans dat het patiënten lukt de componist van hun eigen gezondheid te zijn.’
‘Maak technologie dienstbaar aan de zorg’
Rens Brankaert, de derde lector, houdt zich bezig met ‘warme’ technologie en design. Die kunnen volgens hem eraan bijdragen dat we vitaal en gezond oud worden. ‘Soms wordt technologie gepusht. Dat is een verkeerde strategie. Je kunt veel beter onderzoeken hoe technologie dienstbaar kan zijn aan de zorg.’ Soms is aan het begin van het ontwerpproces al min of meer duidelijk hoe de oplossing er uit komt te zien, aldus Rens. ‘Dat is niet handig. Begin, experimenteer en pas desgewenst de koers aan. Ontwerpen is een iteratief proces.’ Rens ontwierp zelf ooit een mooi voorbeeld van warme technologie: het ‘Welthuis kompas’. ‘Mijn opa kreeg dementie en raakte de weg kwijt in de openbare ruimte. Als je zo iemand uitrust met een gps-sensor kan de omgeving hem vinden, maar die persoon zélf is dan nog altijd de weg kwijt. Daarom heb ik het Welthuis kompas bedacht: die wijst altijd de weg terug naar huis.’
‘Eenvoudig in implementatie en gebruik’
Last but not least: Eveline Wouters, expert op het gebied van de acceptatie van technologie. Om de aula deelgenoot te maken van haar inzichten blikt ze terug op een wat langere periode. ‘Toen obesitas opkwam werd gedacht: gewoon meer bewegen en minder eten – zonder te kijken naar welke factoren nog meer een rol zouden kunnen spelen. Als een aandoening niet zo vaak voorkomt, kijken we kennelijk naar wat een individu nodig heeft, bijvoorbeeld om slank te worden of technologie te accepteren. Pas later, als we de trend zien, gaan we er genuanceerder over denken en neemt onze kennis toe.’ Succesvolle technologie voldoet volgens Eveline aan een aantal voorwaarden. ‘Ze is redelijk eenvoudig in implementatie en gebruik. Verder moet technologie geen extra werk opleveren.’
Arian Steenbruggen, lid college van bestuur, installeert het viertal vervolgens officieel als lector. Behalve lovende woorden heeft ze voor elke lector een fraai beeldje en een prachtige bos bloemen.
Auteur: Martin van Rooij
Fotografie: Marieke Hendriksen
