Opinie: virus is geen lifestyle vraagstuk

bart sylvia wernaart

Wat zou het makkelijk zijn als het bestrijden van een pandemie zo eenvoudig was als de aanschaf van een nieuw nagellakje. Wanneer de kleur je niet bevalt, kun je boos je geld terugvragen. Sommigen denken dat deze houding ook geschikt is bij het lezen van actualiteiten rondom het virus en de bijbehorende wetenschappelijke onderbouwing.

Er is een verschil tussen jezelf goed informeren in tijden van crisis en jezelf gedragen als een verwende consument in het medialandschap. Ook deze krant krijgt er op haar socials regelmatig van langs van boze lezers die het niet leuk vinden dat ze nu alweer slecht nieuws moeten verteren. Men is inmiddels doodmoe van alle negativiteit rondom het virus en grijpt daarom in toenemende mate naar alternatieve bronnen.

Prikkelende posts
Diverse influencers op het gebied van mode, cosmetica en modellenwerk spelen hier slim op in en lijken plotsklaps een wetenschappelijke openbaring te hebben gehad. Met prikkelende posts zetten ze hun vaak jonge volgers aan om kritische vragen te stellen bij bestaand overheidsbeleid. Vooral de recente posts van Doutzen Kroes ('do they want us to be healthy?') maakte veel los. Conclusie is doorgaans dat het allemaal wel meevalt, die crisis. We moeten vooral onze eigen research doen buiten de Main Stream Media om (wat dat ook moge wezen).

Hashtags als #dontbeasheep, #openyoureyes, #wakeup of #askquestions vliegen de volgers om de oren. We zien verwijzingen naar gezonde voeding en sporten als medicijn tegen het virus en ook Pizzagate - een jarenoude complottheorie - wordt weer van stal gehaald en gelinked met het virus. In navolging van Trump verwijzen enkelen naar dokter Stella Immanuel, die ons op het hart drukt dat we niet hoeven te sterven aan Covid-19. Dat deze dokter ook roept dat allerhande gynaecologische aandoeningen het gevolg zijn van spirituele seks met demonen lijkt geen afbreuk te doen aan haar geloofwaardigheid.

Er mag wat ons betreft wel wat meer respect zijn voor de wetenschap. Wanneer je onderzoek doet, gebeurt dat met vallen en opstaan. Er is uiteindelijk sprake van voortschrijdend inzicht in de materie, waarbij je soms moet terugkomen van eerdere bevindingen. Bovendien kan men een vraagstuk vanuit verschillende wetenschappelijke vraagstellingen belichten.

Kracht van wetenschap
Neem de discussie over mondkapjes: men kan onderzoeken of een niet-medisch mondkapje het virus tegenhoudt, hoe mensen zich gedragen met een mondkapje of wat de acceptatiegraad van het dragen van een mondkapje is. Dat vergt verschillende onderzoeksmethoden en geeft vanuit verschillende invalshoeken een kijk op mogelijk overheidsbeleid. Dit kan men onmogelijk op één hoop gooien om vervolgens volmondig te zeggen: een mondkapje helpt wel of helpt niet. We moeten dit altijd in een bredere context zien en plaatsen in het geheel van al bestaande maatregelen om verspreiding van het virus tegen te gaan.

In een goed wetenschappelijk debat is er bovendien ook wrijving met collega-wetenschappers over onderzoeksmethoden, aanpak en interpretatie van data. Dit wil dus niet zeggen dat 'de wetenschap' inconsequent is of niet betrouwbaar, maar vooral dat men ermee bezig is. De kracht van wetenschap is juist dat door een onderbouwd en kritisch debat vooruitgang geboekt wordt.

Wees geen schaap 
Natuurlijk, een influencer doet waar hij/zij goed in is: volgers beïnvloeden en daarmee geld verdienen. Meestal op het gebied van mode, voeding en levensstijl. Hoe je om moet gaan met het coronavirus lijkt ons geen lifestyle-vraagstuk, maar een maatschappelijk vraagstuk. Niet in de minste plek omdat levens van andere mensen in het geding kunnen zijn.

We moeten ons goed informeren en het helpt om verder te kijken dan de berichtgeving van één enkele bron. Maar om wetenschap nu te reduceren tot een levensstijl en journalistiek tot een consumptiegoed lijkt ons niet zo handig. Net zoals wij de kans klein achten dat je er modieus bij loopt wanneer je je outfit laat beïnvloeden door Jaap van Dissel, lijkt ons de kans zeer gering dat een influencer ons tot nieuwe wetenschappelijke inzichten kan brengen. Kortom: schoenmaker, blijf bij uw leest. En beste mediaconsument: wees geen schaap!