Meer bewegen begint bij minder zitten!
Dat bewegen gezond is, weten we allemaal. Wat we ook weten, is dat veel mensen relatief veel zitten en het hen niet lukt om voldoende te bewegen. Terwijl we met minder zitten en meer bewegen veel gezondheidswinst kunnen behalen. Onderzoekers uit profileringsteam Empowering Healthy Behaviour van Fontys Paramedische Hogeschool praatten je er in juni over bij tijdens een interactieve Fontys meet-up.
“Ik wíl wel meer bewegen, maar het lukt me steeds maar niet.” Herkenbaar? Je bent niet de enige; minder zitten en meer bewegen vraagt om een gedragsverandering en gaat meestal niet vanzelf, vertelt Martijn Pisters, lector Empowering Healthy Behaviour bij lectoraat Health Innovations and Technology (HIT): “Bij het veranderen van gedrag, zijn een paar zaken van belang. Ten eerste heb je motivatie nodig om daadwerkelijk meer te gaan bewegen; dat iemand kán bewegen, wil niet zeggen dat iemand gáát bewegen. Maar ook de capaciteit speelt een rol; je moet fysiek wel in staat zijn om meer te bewegen. Daarnaast moet bewegen ook goed aansluiten bij je dagelijkse routines. Als je bewegen niet kunt inpassen in je dagelijkse bezigheden, dan is het heel moeilijk om meer te gaan bewegen en minder te zitten. Kortom, om echt meer te gaan bewegen en minder te zitten moet je eventuele barrières die er zijn wel kunnen wegnemen.”
Beetje meer helpt
Maar wanneer zitten we niet te veel en bewegen we voldoende? Inactieve mensen die veel zitten een klein beetje meer laten bewegen, daar behalen we de meeste gezondheidswinst. Want veel zitten in combinatie met weinig bewegen brengt risico’s met zich mee. Als je kijkt naar een doelgroep waarbij bewegen extra belangrijk is, zijn dat bijvoorbeeld mensen die een beroerte hebben gehad. Uit onderzoek blijkt dat mensen na een beroerte meer dan negen uur per dag zitten en ook dat meer dan 70% van de mensen onvoldoende beweegt. “We weten dat mensen na een beroerte risico lopen op het krijgen van een tweede beroerte. Als we de leefstijl van deze groep mensen positief kunnen beïnvloeden, dan behalen we daar veel gezondheidswinst mee”, aldus Pisters. Maar welke mensen lopen met name risico? En over welke beweegpatronen hebben we het dan? Daar gaan de onderzoekers tijdens de meet-up verder op in.
Beweeggedrag overschatten
Een ongunstig beweegpatroon verandert meestal niet in de loop van de tijd, wel neemt het aantal mensen met het ongunstigste beweegpatroon toe. “Ben jij de afgelopen week voldoende fysiek actief geweest?” Die vraag legden de presentatoren aan het publiek én aan zichzelf voor. Want wat blijkt? “Mensen overschatten zichzelf hier vaak in. Als we objectief zouden meten, zouden we op andere uitkomsten uitkomen dan het aantal beweegmomenten dat mensen onthouden. Zeker als het gaat om hoeveel we nu daadwerkelijk zitten. Eigenlijk zouden we beweeggedrag veel meer moeten meten dan we nu doen. Pas als we inzicht hebben in wat voor beweeggedrag een specifieke groep mensen vertoont, dan kun je daar een passend doel daarbij formuleren met een interventie die daarbij aansluit. Want een ongunstig beweegpatroon heeft echt invloed op het functioneren van mensen”, aldus Annelies van der Neut, docent-onderzoeker bij Fontys Paramedische Hogeschool. Van der Neut vroeg de kijkers thuis of zij ook voor zichzelf een passend doel konden stellen als het gaat om beweeggedrag. Een voorbeeld van een antwoord dat binnenkwam was: “Ik wil tijdens mijn werkdag minder zitten”, voor veel mensen wellicht herkenbaar.
Beweeggedrag in beeld, en dan?
Docent-onderzoeker Wendy Hendrickx ging in op behandeling en interventie. Want wat heeft iemand nu écht nodig om minder te zitten en het bewegen op te pakken? Ze nam de kijkers mee in een gedragsveranderingsmodel en vroeg hen zichzelf hierin als voorbeeld te nemen. Hierop kwam via de chat al snel een vraag binnen van een kijker die vertelde dat hij het heel lastig vindt om minder te zitten, ook al is hij zich bewust van de nadelen van dat vele zitten. “Wat zijn nou de gedragsveranderingstechnieken die hierbij het beste werken?”, vroeg hij Hendrickx. Die antwoordde daarop: “Dit is dus per individu verschillend, het vraagt om een gepersonaliseerde aanpak. Wat je kunt doen, is kijken naar de componenten in het Behaviour Change Model (capaciteit, motivatie, gelegenheid) en op welk gebied er bij jou iets speelt. Aan welke knoppen kun je draaien?”. De combinatie e-coaching, monitoring en face-to-face zorg is daarbij essentieel, aldus de onderzoekers van Empowering Healthy Behaviour. Daarom is voor mensen met een beroerte die te veel zitten en te weinig bewegen de RISE interventie ontwikkeld op basis van deze principes. De resultaten van het onderzoek naar de preliminaire effecten en feasibility worden volgend jaar verwacht.
Terugkijken en meer weten?
Heb je de meet-up op 1 juni gemist, maar wil je deze wel terugkijken? Dat kan via deze link. Empowering Healthy Behaviour is een van de drie profileringsthema's binnen Fontys Paramedische Hogeschool. De uitvoering van de onderzoeksprogramma’s vindt plaats in deze drie profileringsteams. In de teams werken lectoren, docent-onderzoekers en studenten van alle paramedische opleidingen samen aan het beantwoorden van onderzoeksvragen. Bij de uitvoering van onderzoeksprojecten zijn vaak ook het werkveld en andere externe partijen betrokken. Heb je naar aanleiding van deze meet-up vragen? Neem dan contact op met docent-onderzoeker Wendy Hendrickx via w.hendrickx@fontys.nl.