Masterclass: sturen op studiesucces
Afgelopen week - woensdag 5 juli - vond in de Geldropse Kasteelhoeve het tweemaandelijkse Fontysberaad plaats. Alle Fontys-directeuren en het College van Bestuur woonden er in de ochtend een masterclass bij met als thema: studiesucces. Een terugblik...
Studiesucces. Het is voor een onderwijsinstelling een van de belangrijkste, zo niet het belangrijkste doel. Zoals zo vaak echter, wordt de discussie over het onderwerp studiesucces steeds ingewikkelder, veelomvattender en wellicht ook schimmiger naarmate we er dieper over nadenken. Ten eerste is er de definitiekwestie. Want: wat is dat eigenlijk, studiesucces? Vraag het aan 10 mensen en er volgen 10 verschillende antwoorden. Dan is er de vraag: is studiesucces een doel of eerder een gevolg? Of vooral een interessante parameter om op te sturen? Daar komen we bij sturing: nog zo’n thema. Is studiesucces te sturen? En zo ja, hoe? Welke factoren zijn beïnvloedbaar (en welke niet)? Ten slotte: welke partijen zijn er nog meer bij betrokken, buiten de muren van de onderwijsinstelling? Welke rol spelen deze ‘externe’ partijen - ouders, vrienden, docenten van vooropleidingen, en het werkveld - in het studiesucces? En hoe spelen we daar tijdig op in?
Urgentie
Ook binnen Fontys Hogescholen heeft het onderwerp studiesucces een grote urgentie gekregen. Binnen FF2020 speelt studiesucces een cruciale rol in de drie ontwikkeldoelstellingen rond het thema ‘studenten’. Omdat het zo’n veelomvattend en meervoudig begrip is, dat alle opleidingen, onderdelen en beleidsterreinen raakt, is er een programma Studiesucces opgesteld. De Academy Studiesucces heeft drie hoofdtaken: kennis over het onderwerp bijeenbrengen en verspreiden over de organisatie, het studiesucces binnen Fontys inzichtelijker maken (letterlijk in beeld brengen) en instituten helpen om het studiesucces te bevorderen. Op die manier moet Fontys de FF-doelen halen:
iedere student een optimale ontplooiing
iedere student een juiste studiekeuze op basis van zijn talenten
iedere student het opleidingstraject dat hem past.
Leren
Tijdens het Fontysberaad van 5 juli staat het ochtendprogramma geheel in het teken van studiesucces. De masterclass wordt afgetrapt door Rutger Kappe, lector Studiesucces aan Hogeschool InHolland. Hij voert de aanwezigen in strak tempo langs achtereenvolgens de definitie-kwestie, cijfers over afstuderen en tussentijdse switch en uitval, universele principes, mogelijke oorzaken van ‘wel of geen studiesucces’ én langs de waarde van best practises en kennisdeling. Onderwijsinstellingen kunnen vanzelfsprekend veel van elkaar leren.
Sleutels
Na Kappe’s inleiding zoomen José Theulen en Evelyne Meens in op de situatie binnen Fontys. Meens is binnen Fontys werkzaam bij de dienst studentenvoorzieningen en verbonden aan het lectoraat Leren en innoveren. Daarnaast promoveert ze aan Tilburg University op de vraag in hoeverre identiteit bepalend is voor het maken van een juiste studiekeuze. Allerlei factoren spelen een rol in het onderwerp studiesucces – bij Fontys spreken we over ‘sleutels’ – en die sleutels zijn niet los te zien van de context. Wisselt de context, dan wisselen ook de sleutels die passen.
Niet verrassend speelt motivatie een zeer grote rol in studiesucces, vertelt Evelyne. Hierbij onderscheiden we in- en extrinsieke motivatie. Een stuk verrassender is dat zelfvertrouwen en motivatie een sterke samenhang blijken te vertonen. Dat is prettig, want waar motivatie niet of nauwelijks te sturen is, is dat bij zelfvertrouwen veel meer het geval. Door bijvoorbeeld docenten in te zetten om zelfvertrouwen van studenten te stimuleren, kan ook uitval voorkomen worden. En daarmee de kans op succes vergroot worden.
Drie lagen
Hoe pakt Fontys Hogescholen – dus instellingsbreed – het thema studiesucces op? Daarvoor is feitelijk een drietrapsraket ontwikkeld. Eerste of onderste laag, het fundament, is de Academy Studiesucces. Die fungeert als een verzamelpunt van wetenschappelijke en praktijkgerichte kennis over studiesucces, factoren die tot minder studie-uitval leiden (vaardigheden, vooropleiding, identiteit) en het studiekeuzeproces. Laag twee is het delen en verbinden van kennis in de organisatie, via consultants studiesucces die met ‘berg data in hun rugzak de instituten opzoeken’ en via (vooral interne) netwerken. Enkele voorbeelden van dit laatste: het Vo- en Mbo-netwerk, het Netwerk langstuderen, het Netwerk didactiek en toetsing, en het Netwerk marcom.
Tools
De derde laag is de meest praktische: de tools en instrumenten waarover we Fontysbreed beschikken om te sturen op studiesucces. Ook daarvan enkele voorbeelden: online proefstuderen, de Startthermometer, Talentscan, Dashboard (Kansrijk!), Talentgericht begeleiden, Studiekeuzecheck, studieloopbaanbegeleiders, et cetera. De diverse workshops deze ochtend spelen zich voornamelijk af op dit niveau. De deelnemers discussiëren daar over onderwerpen als: hoe versterken we het studiekeuzeproces en de aansluiting vo-hbo?, studiesucces voor langstudeerders, Praktijkateliers: in de praktijk werken aan professionele identiteit, studiesucces vergroten door middel van studentgegevens, en aansluiting van het onderwijs op innovaties in het werkveld.
Spagaat
Tot slot: de kern van het verhaal van José Theulen en Evelyne Meens (en van de gehele masterclass) is dat een integrale aanpak onontbeerlijk is, maar tegelijkertijd dat ‘one size does not fit all’. Een ingewikkelde spagaat, die nog eens ‘verergerd’ wordt door de dynamiek achter het begrip studiesucces. Grip krijgen op alle sleutels en de goede sleutel in de goede context te gebruiken, dat is en blijft een stevige uitdaging. Daarvoor gaat het Expertisecentrum Studiesucces naar elke opleiding, maakt daar een analyse met behulp van big data tools en geeft adviezen over sloten en sleutels voor zover deze relevant zijn voor het instituut.
Auteur: Sander Peters