Lectoraat Fontys ACE hecht waarde aan dialoog
Bij de Rozentuin komt de onderstroom bovendrijven
Exact 25 keer veranderde de medewerkersruimte van Fontys Academy for the Creative Economy (ACE) afgelopen studiejaren in De Rozentuin. Niet letterlijk. Hoewel consequent een bos rozen op tafel stond, was het doel vooral om verbinding te maken en met elkaar in dialoog te gaan. Over onderwerpen die opborrelen. Het initiatief, ontstaan vanuit het lectoraat designing the future, krijgt navolging. Ook andere opleidingen gaan ermee aan de slag. ‘Het is de kracht van het ritueel.’
Ogenschijnlijk had het iets vrijblijvends, het ontstaan van De Rozentuin in het najaar van 2020. Corona was volop gaande, de lockdowns volgden elkaar op. ‘Alles veranderde’, herinnert lector Tessa Cramer zich. ‘De eerste reactie was om te gaan zitten op zekerheden en de toekomst op de lange baan te schuiven.’ Het was een hectische tijd, die naast de zich nog steeds aandienende deadlines vroeg om rust. ‘Maar hoe kun je die erin brengen’, vroeg Cramer zich af, om vervolgens zelf het antwoord te geven. ‘Door ruimte te geven aan de onderstroom. Daarvoor nemen we weliswaar de tijd, maar niet structureel.’ En zo ontstond het project De Rozentuin, waarvan de naam is ontleend aan het boek How To Do Nothing van Jenny Odell (2019). Daarin beschrijft de Amerikaanse kunstenaar en auteur hoe ze in moeilijke tijden troost vindt in een rozentuin bij haar huis. Dat deed ook de werkgroep, weliswaar online. ‘We zochten elkaar op, gingen open dialogen aan en voerden gesprekken zonder agenda.’
Open gesprekken
Die online gesprekken kregen een vervolg op de campus in Tilburg, in de medewerkersruimte van P8. ‘We faciliteerden ruimte voor open gesprekken’, aldus Eva Schmetz, samen met Cramer en Dolf Nijsen kartrekker van het project. Het management stemde toe. ‘Jullie hebben me niet geprobeerd te overtuigen’, herinnert Cramer zich een opmerking van een onderwijsmanager. ‘Door erin mee te gaan zag ik de waarde ervan.’ Docenten, studenten en medewerkers van de afdeling support schoven vrijblijvend aan. De bijeenkomsten stonden ook niet in het rooster. ‘Gaandeweg werden we ons er steeds meer van bewust dat deze gesprekken niet zomaar informele ontmoetingen waren, maar dat we aan iets groters werkten’, schrijven de drie in een manual die inmiddels als blauwdruk fungeert. ‘We bouwden aan systeembewustzijn en brachten gaandeweg de onderstroom van de organisatie in kaart.’
Elkaar echt ontmoeten
En daarin schuilt de meerwaarde, zeker nu, een tijd waarin het onderwijssysteem snel verandert. Het bleek een centraal thema in de bijeenkomsten. ‘We hebben ontdekt dat de bijeenkomsten een unieke ‘dappere’ ruimte bieden om deze verandering in gang te zetten’, is in de manual te lezen. Nijsen herkent dit. ‘Ook ik draai mee in het systeem en moet zelf naar ruimte zoeken. Het heeft bijna iets activistisch.’ Cramer valt hem bij. ‘Er borrelt in een team altijd wel iets op. Er mag ruimte zijn voor die onderstroom. Dagelijks kruisen onze wegen, maar je kunt elkaar ook echt ontmoeten. Dat zorgt voor verdieping.’ Die is nodig nu de groei-economie langzaamaan plaats maakt voor de betekeniseconomie. ‘Wat is de waarde van de Rozentuin’, vraagt Nijsen zich hardop af. ‘We zijn geneigd om alles vanuit een economische waarde te benaderen, maar als we een kanteling willen maken, zullen de we dat los moeten laten.’ Zo gemakkelijk is dat nog niet. ‘Het zit diep in ons systeem’, aldus Cramer. ‘We zijn geneigd om aan onszelf voorbij te gaan.’
Een andere sfeer
Vanuit verschillende instituten is er inmiddels interesse in de Rozentuin. Vandaar de manual waarin een aantal regels is vastgelegd. Zo is er geen agenda, geven de deelnemers elkaar geen advies, onderbreken ze elkaar niet en spreken ze vanuit wat ze tijdens de dialoog ervaren en voelen. Het is volgens Cramer belangrijk om die regels te herhalen. ‘Zo open je de ruimte.’ Schmetz vult haar aan. ‘Het brengt meteen een andere sfeer. Een jaar lang heb ik de kracht van het ritueel ervaren.’ Cramer is blij met de aandacht, al heeft ze geen idee hoe de Rozentuin in de organisatie zal landen. Daarvoor is samen met onder meer ICT, Journalistiek, de dienst Onderwijs & Onderzoek en de LocHal een veranderlab opgezet. ‘Wat is de vorm die bij de context past? Dat blijft steeds weer de vraag.’
Voor meer informatie over de Rozentuin en de manual, zie de pdf rechtsboven aan de pagina. Voor contact, mail Dolf Nijsen (d.nijsen@fontys.nl)