XR 4 Human
Samen met 11 partners gaat Fontys de uitdagingen en kansen onderzoeken die ontstaan doordat eXtended Reality steeds verder in de maatschappij toegepast wordt
Lectoraat van Creatieve economie
Moral design strategy
Het lectoraat Moral Design Strategy wil met een verfrissende methodologie een bijdrage leveren aan het menselijker maken van een smart society. De moraliteit van het individu speelt hierbij een centrale rol. Door ons onderzoek kan de ontstane afstand tussen individu en maatschappij verkleind worden. Zodoende kunnen we bijdragen aan een bestendigere organisatievorming in zowel het publieke als private domein.
Over het lectoraat
In toenemende mate vertrouwen we een deel van ethische besluitvorming aan smart-technology toe. Technologie heeft vaker dan ooit een ethische lading. Dit kan soms verregaande consequenties hebben voor consumenten, burgers of organisaties. Hoe zeker moet een algoritme zijn van haar zaak om een burger van fraude te beschuldigen? En wanneer moet een veiligheidscamera de politie inschakelen wanneer het een vechtpartij denkt te voorspellen? Hoeveel risico mag een chat-bot die financieel advies geeft een klant laten lopen? En welke data moet een HRM-bot prioriteit geven in het maken van een perfecte match tussen een sollicitant en een functieprofiel? Wie mag bepalen hoe een algoritme op een sociaal media platform omgaat met desinformatie?
En als we dit alles dan weten: hoe kunnen we deze kennis dan omzetten naar zinnige ontwerpen en strategie? Wat betekent dit voor de missie en visie van een organisatie? En hoe kan een organisatie vervolgens op een transparante manier vaststellen dat het morele ontwerp ook daadwerkelijk datgene doet zoals dat oorspronkelijk bedoeld was? Dergelijke vragen leiden tot belangrijke uitdagingen op het gebied van morele autoriteit, ethische besluitvorming, en morele strategievorming. Om deze maatschappelijke vraagstukken verder op te pakken, gaat het lectoraat Moral Design Strategy hier onderzoek naar doen.
Moral Design Strategy
Lector Bart Wernaart over Moral LabsOnderzoeksprojecten
-
-
QISS - Quantumveilige cryptografie
In dit onderzoek wordt de impact van de transitie naar quantumcomputers onderzocht, om zo bij te dragen aan een Nederlands ecosysteem voor quantumveilige cryptografie.
-
Moral Data City Hunt
Studenten en onderzoekers organiseren in diverse steden de zogenoemde Moral Data City Hunt. Doel: inwoners meer bewust te maken van de ethische aspecten van technologische vraagstukken
-
It's a Match
In dit RAAK onderzoeksproject wordt onderzocht welke potentie AI heeft voor onderzoekjsournalistiek
-
Moral Design - the game
De Moral Design Game laat je nadenken over de toepassing van ‘slimme technologie’ in het dagelijks leven: wat zijn de consequenties? Bestel de game en leer!
-
Online Journalism & Moral Design
Dit onderzoeksproject onderzoekt of native tekst van een journalistiek artikel van waarde is die door het publiek wordt toegekend
Lector
Mr. dr. B.F.W. (Bart) Wernaart
Lector Moral Design StrategyMr. dr. Bart Wernaart heeft jarenlange ervaring als jurist en docent ethiek aan de Fontys Hogeschool. Als lector wil hij een brug slaan tussen technologie, maatschappij en ethiek. De nadruk ligt op de individuele moraliteit die als input gebruikt kan worden voor design. Door onze digitale samenleving menselijker te maken, wil hij bijdragen aan het verkleinen van de afstand tussen individu en organisatie. Zodoende kan zijn lectoraat bijdragen aan een bestendigere organisatievoering in zowel het publieke als private domein.
Kennisteam
Publicaties en media
- Wernaart, B. (2023). Applies Human Rights. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.3920/978-90-8686-943-5
- Van Loon, H. & Wernaart, B. (2022). Consumer protection. In: Applied Food Science. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.3920/978-90-8686-933-6_2
- Wernaart, B. (2022). Food ethics. In: Applied Food Science. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.3920/978-90-8686-933-6_2
- Van der Meulen, B.,Wernaart, B. (2022). Food law and regulatory affairs. In: Applied Food Science. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.3920/978-90-8686-933-6_2
- Wernaart, B. (2022). Moral design and technology. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2020.101466
- Wernaart, B., Pen, C.J. (2022). De wethouder van de wereld. Boom bestuurskunde tijdschriften. https://doi.org/10.5553/Bk/092733872022031002009
- Wernaart, B. (2022). An introduction to moral design and technology (ch. 1); Moral authority (ch. 2); Values and virtues in technology (ch. 5); Business ethics and technology (ch. 6); Looking ahead, and what we can learn from science fiction (ch. 20). In: Wernaart, B. (editor). Moral design and technology. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.3920/978-90-8686-922-0
- Hest, I. van (2021). Marktonderzoekdesign. Amsterdam: Boom uitgeverij.
- Damen, M., van Hest, I., & Wernaart, B. (2021). The effect of stereotypical music on the customer selection of wine in an online environment. Journal of Innovations in Digital Marketing, 2(2):29–37. https://doi.org/10.51300/jidm-2021-35
- Wernaart, B. (2021). International law and business, a global introduction. Routledge.
- Wernaart, B. (2021). Ethics and business, a global introduction (international edition). Routledge.
- Wernaart, B. (2021). Developing a roadmap for the moral programming of smart technology. Technology in Society.
- Meulen, B. van der & Wernaart, B. (2020). EU Food law handbook. Wageningen: Wageningen Academic Publishers.
- Wernaart, B. (2020). Ethiek en economie. Noordhoff: Groningen.
- Urazbueva, A. e.a. (2019). The functional field of food law, reconciling the market and human rights. Wageningen: Wageningen Academic Publishers.
- Meulen, B. van der. & Wernaart, B. (2019), Food and Agricultural Organisation (FAO) and Codex Alimentarius Commission. In: Research handbook on the European Union’s engagement with international organizations. Edited by Wessel, R. A. & Odermatt, J. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
- Wernaart, B. (2018). Ethics and business, a global introduction. Noordhoff: Groningen.
- Wernaart, B. (2017). International business law: a global introduction. Groningen: Noordhoff.
- Nader, B. & Mulvay, M. (2023, juli). Persona non grata?. EACR Conference Amsterdam.
- Wernaart, B. & Vliet, M. van. (2023, mei). Moral Foodtech Lab. Congres Graz.
- Kamp, J. (2023, februari). Techno Ethics. Educational Technology Summit. Conferentie georganiseerd door ISE, Barcelona, Spanje.
- Kamp, J. & Wernaart, B. (2022, september). Moral Design Strategy in Credit. Credit Summer Event 2022. Veghel, Nederland.
- Wernaart, B. (2022, september). Building a techno-moral city. Open Living Lab Days 2022. Turijn, Italië.
- Kamp, J. (2022, september). The impact of technology on people and society. Trefdag EhB 2022. Conferentie georganiseerd door Erasmus Hogeschool, Brussel, België.
- Wernaart, B. (2022, juli). 3rd International Conference on Philosophy of Human-Technology Relations. Kopenhagen, Denemarken.
- Nader B. & Wernaart, B. (2022, juni). Analyzing marketplace sentiment with linguistic tools – calling out for Karen. CCT 2022.
- Wernaart, B. (2021, juli). XL Datacenters. Kennisnetwerk VNG. Congres georganiseerd door VNG.
- Wernaart, B. (2020, november). Go Viral. SIA-congres 2020. Congres georganiseerd door Regieorgaan SIA.
- Wernaart, B. e.a. (2020, november). The ‘trust-bot’: designing the conversational style of a chatbot in a medical context. Philosophy of Human-Technology Relations Conference 2020. Enschede, the Netherlands
- Nader, B. & Hest, I. van, (2020). "Is There Room For Social Stimuli in Green Ads?: An Investigation of the Use of Facial Expressions in Green Advertisements". 2020 Association for Consumer Research conference.
- Meulen, B. van der. & Wernaart, B. (2019). Food sovereignty, food security and right to food, silence from the Netherlands. Conference paper presented at the XXX European Congress and Colloquium of Rural Law (CEDR).
- Wernaart, B. (2023, 6 juli). “Mediawijsheid bepaal je samen”. Bron.nl
- Nie, Y. (2023, 23 april). An economic China and its bilateral relations with Europe: exploring commonalities and differences in Dutch and English news representation. Innovation Origins.nl
- Wernaart, B. (2023, 19 april). AI hoort in de journalistieke beroepscode. NRC.nl
- Nie, Y. (2023, 19 februari). China’s Focus in 2023: A Return to Pragmatism?. Innovation Origins.nl
- Nie, Y. (2023, 12 februari). Among Today’s Chinese Professionals in the Netherlands: What is Guanxi? Innovation Origins.nl
- Mindlabs. (2023, 6 februari). Project in de spotlight: It's a match. Mindlabs.nl.
- Scienceguide. (2023, 31 januari). De straat op om álle burgers bij onderzoek te betrekken. Scienceguide.nl.
- Bakker, M. (2023, 20 januari). ‘We stellen elkaar verkeerde vragen over ChatGPT’. Scienceguide.nl.
- Hest, I. van. (2023, 24 januari). De zin en onzin van inclusieve marketing. Marketingfacts.nl.
- Wernaart, B. e.a. (2022, 22 december). Geef deepfakes de (juiste) ruimte!. iBestuur.nl.
- Kamp, J. e.a. (2022, 14 december). AI for all - From the Dark side to the Light. Dutchcowboys.nl.
- Berg, N. van den. (2022, 7 december). Prestigieuze prijs voor lector Bart Wernaart. Bron.fontys.nl.
- Rathenau Instituut. (2022, 6 december). Bart Wernaart wint eerste Melanie Petersprijs. Rathenau.nl
- Surf, (2022, 1 december), Technology Impact Cycle Tool: publieke waarden als basis voor technologie-ontwikkeling. Surf.nl
- Wernaart, B. e.a. (2022, 28 november). De rol van de burger en de media bij het herwinnen van het gezag van de overheid. Raadopenbaarbestuur.nl
- Nie, Y. (2022, 20 november). Hurdles on the road to innovation: China as a Partner, Competitor, and Rival. Innovation Origins.
- Wernaart, B. (2022, 14 november). Misbruik AI kan ook wetenschap zwaar beschadigen. AG Connect.
- Wernaart, B. (2022, 9 november). Wegblijven uit Qatar is een nutteloos gebaar. Trouw.nl.
- Wernaart, B. & Vorst, R. van der. (2022, 2 november). Een goed gesprek over technologie in een slimme stad. iBestuur.
- Wernaart, B. e.a. (2022, 26 september). Betrek ook de burger bij inclusief design. AGconnect.nl
- Wernaart, B (2022, 1 september). Aan wie vertrouwen we onze grondrechten toe?. Maatschappij en Publiek.
- Nie, Y. (2022, 4 juli). China 2022: Business under Dynamic Covid-zero Policy. Innovation Origins.nl
- Wernaart, B. (2022, 1 juli). Maatschappelijke waarden tegenover technische mogelijkheden – de moraliteit van techniek. Schooldomein.
- Fontys onderzoekt: van ethische dilemma’s naar invloed voor bewoners. Interview met Wernaart, Bart en Hest, Iris van (2022-06-30). BRON
- Maatschappelijke waarden tegenover technische mogelijkhedenartikel. Interview met Wernaart, Bart (2022-06-28). Schooldomein
- Wernaart, B., Pen, C.J. (2022, 10 juni). Datacenters bouwen? Dan is een krachtige, hybride en duidelijke overheid noodzakelijk. Gebiedsontwikkeling.nu
- Wernaart B., Hest, I. van. (2022, 19 mei). Hoe muziek ook ons digitaal koopproces beïnvloedt. Innovation Origins.nl
- Nie, Yuxie (2022-05-14). Choosing a stance? Interpreting the geopolitical challenge for Brainport-China business relations. Innovation Origins
- Hest, Iris van en Wernaart, Bart (2022-05-14).Hoe muziek ook ons digitaal koopproces beïnvloedt. Innovation Origins
- Technofilosofie in de praktijk is denken én doen. (2022-04-19) Emerce
- Hoe zetten we technologie in voor een vitale samenleving? Techvisor.nl (6 april 2022).
- Arentze, M., Arets, D., Kamp, J., Wernaart, B. en Kester, L. (6 april 2022). Opinie: Terwijl de digitale bommen om ons heen vallen, is onze verdediging nog steeds niet op orde. Volkskrant.
- Laat algoritmen de wereld mooier maken. Interview met Wernaart, Bart (2022-04-14). De Ingenieur
- Wernaart, Bart(2022-03-23). Een verkeerd vinkje aangezet? Burgers moeten zich kunnen vergissen.Trouw
- Wernaart, Bart(2022-03-21). Waar blijft de warme datastad? Brabants Dagblad
- Wernaart, B. (2022, 14 maart). Te weinig aandacht voor digitale stad in lokale partijprogramma’s. Stadzaken.nl.
- Wernaart, B. (2022, 12 maart). Wethouder digitalisering; digitale veiligheid is voor gemeenten juist nu extra urgent. Eindhovens Dagblad.
- Wernaart, Bart (2022-03-05). Geef elke gemeente een wethouder digitale zaken. Financieel Dagblad
- Waarom burgers aan zet zijn in ethiek bij AI, en hoe we dat organiseren. AG Connect. (december 2021)
- Arets, D., Pen, C-J., Schouten, G. & Wernaart, B. (2021, 11 December). We willen online uit ons bol, dus datacentrum zoals bij Zeewolde is onmisbaar. De Stentor.
- Onze paperclip economie en het gevaar van onverschilligheid. Dutch Cowboys (november 2021).
- Hoe denkt de Eindhovenaar over nieuwe technologie? Fontys nieuws, Eindhovennews, and Studio040
- Kamp, J.M. en Wernaart, B. (2021). Van monsterlijke machines naar gewaardeerde helpers. AG Connect (november 2021).
- Arets, D., Graaf, M. de, Schouten, G. & Wernaart, B. (2021, 11 November). We moeten ons ook wapenen tegen ‘warlords’ die met nullen en enen vechten. de Volkskrant.
- Kiel, J. (2021, 21 October). De ethische commissie voor de slimme stad rukt op: ‘duidelijke rol in de organisatie nodig’. Stadszaken
- Wernaart, B., Cuijpers, C. & Arets, D. (2021, 15 October). Internetgebruikers moeten zelf aan de digitale knoppen draaien; geef grote techbedrijven niet te veel macht. Eindhovens Dagblad en Brabants Dagblad.
- Moral design is noodzakelijk voor mens-centrale AI (14 september 2021). Fontys nieuws.
- Wernaart, B. (2021, 14 September). Wie gaat over de moraliteit van techniek? balans tussen maatschappelijke waarden en technische mogelijkheden. AG connect.
- Techneuten opgelet: ethiek is de kern van het design. (2021, 2 September) Automatie|PMA en Technisch Weekblad.
- Fotoscan-actie Apple kindermisbruik is symptoombestrijding, ingreep leidt af van de diepere discussie (24 Augustus 2021). AG connect.
- European Commissioner impressed by Eindhoven's higher education institutions (2021, 14 juni). UASNL.eu
- Opinie: Persvrijheid wordt niet alleen bedreigd door agressie; financiële bescherming is nodig (2021, 8 juni). Volkskrant.
- Bart Wernaart buigt zich over ethische dilemma's, zoals overleden personen in filmpjes iets laten doen wat ze nog nooit gedaan hebben (2021, 7 juni). AD.nl, ED.nl en BD.nl
- Compliment eurocommissaris Gabriel voor Fontys ICT: ‘Beseffen jullie de kracht van dit project?’ (2021, 1 juni), AD.nl.
- Fontys overladen met complimenten om innovatie-drang, (2021, 1 juni), bron.nl
- Nieuw lectoraat Moral Design Strategy. (2021, 31 May). Fontys nieuws
- Nieuwe lector Bart Wernaart wil de mens terug in de machine. Fontys Bron.
- Wernaart, B. (2021, 20 mei). Kalm aan met rechterlijke toets aan de Grondwet. NRC
- Wernaart, B. (2021, 8 februari). Onverantwoorde algoritmen leidden tot plunderingen. Brabants Dagblad.
- Wernaart, B. (2021, 5 januari). Samen desinformatie en fake news te lijf gaan. Eindhovens Dagblad.
- Wernaart, B. en Halderen, M. van (2020). Digital transformation requires moral leadership. Innovation Origins (november 2020).
- Wernaart, B. en Halderen, M. van (2020). Digitale transformatie vraagt om moreel leiderschap. Management Impact (november 2020).
- Hest, I. van en Nader, B. (2020 16 oktober). Fontys-onderzoek: Marketing duurzame producten kan beter. Eindhovens Dagblad
- Wernaart, B. (2020 13 oktober). Platforms moeten niet verbieden maar verbinden. Eindhovens Dagblad en Brabants Dagblad.
- Wernaart, B. (2020, 25 September). Free the people! Maar waarvan? Eindhovens Dagblad.
- Onderzoek Fontys-student op wetenschappelijk congres. Bron.
- Wernaart, B. (2020, augustus). De regels achter ons ontbijt. Bron.
- Wernaart, B. (2020, augustus). Buitenblik Bart Wernaart. Kunstzone
- Wernaart, B. & Wernaart-Sanders, S. (2020, 5 September). Aanpak virus is geen modegril. Tubantia en Brabants Dagblad.
- Wernaart, B. en Wernaart-Sanders, S. (2020, 1 augustus). Virus is geen lifestyle-vraagstuk. Eindhovens Dagblad en Friesch Dagblad.
- Wernaart, B. (2020, 16 juni). Gelijkheid tijdens corona: je kunt altijd wel dingen verzinnen die anders zijn voor jou. Eindhovens Dagblad.
- Wernaart, B. (2020, 27 mei). In pandemie zoeken we ook naar exit filosofie. Eindhovens Dagblad
- Wernaart, B. (2021, 20 May). Kalm aan met rechterlijke toets aan de Grondwet. NRC
- Pen, CJ. & Wernaart, B. (2021, 1 May). Een datacenter hoeft niet lelijk te zijn. De Stentor
- Pen, CJ. & Wernaart, B. (2021, 26 April). Datacenters: niet in mijn achtertuin (Maar als het toch moet, doe dan maar een mooie). www.vastgoedmarkt.nl
- Pen, CJ. & Wernaart, B. (2021, 24 April). Grote datacenters zijn hard nodig, maar vervuilen de horizon en water. Dat kan een stuk beter. Noordhollands Dagblad
- Wernaart, B. & Arets, D. (2021, April). De infodemie te lijf met Moral Labs, in: Ontwerpen aan de journalistiek; zesentwintig essays over de journalistiek van nu. Fontys Hogeschool Journalistiek.
- Wernaart, B. (2021, 1 April). Met een T-shirt voor het Nederlands Elftal verbeteren we geen mensenrechten. Eindhovens Dagblad.
- Arets, D. & Wernaart, B. (9 March 2021). Lijsttrekkers moeten meer inhoudelijk over de brug komen; minder persoonlijke beslommeringen. Eindhovens Dagblad.
- Wernaart, B. & Kester, L. (6 February 2021). Algoritmen leidden tot plunderingen. Brabants Dagblad.
- Wernaart, B. (28 January 2021). Avondklok schendt én beschermt grondrechten – relschopper gebruikt schenden grondrecht als excuus maar coronamaatregelen beschermen ook grondrechten. Algemeen Dagblad, Brabants Dagblad, de Gelderlander en Eindhovens Dagblad.
- Wernaart, B. & Arets, D. (5 January 2021). Samen desinformatie en fake news te lijf gaan. Eindhovens Dagblad.
- Wernaart, B. (2020, April). Bedrijven in de frontlinie: vriend of vijand? Management Impact
- Aftermovie Dutch Design Week Moral Lab, 30 januari 2023.
- Aftermovie Melanie Petersprijs - Rathenau Instituur, 21 december 2022.
- In gesprek over media en technologie - Dutch Media Week (met Bart Wernaart) 7 October 2022
- Fontys AI Garage – dé Podcast over AI (Kamp, Jo-An), 22 January 2022.
- De diepte in met deepfakes – Fontys online lecture (Danielle Arets, Bart Wernaart & Pol Roskam), 6 October 2021: view here.
- Mensenrechten in 30 minuten – met Bart Wernaart. KennisMakerijRevue, Tilburg, 3 June 2021.
- Keynote De ethiek van Data, Bart Wernaart, 20 mei 2021.
- Go Viral! Presentatie tijdens het SIA congres over weerbaarheid tegen desinformatie, 28 november 2020
- IO webinar, ethiek in de techniek (+ nagesprek), 13 May 2020
- ICT in Practice Symposium, Moral Programming, 7 February 2020.
- Interview Moral Lab, 21 Januari 2020
- Aftermovie Moral Lab, 11 November 2019.
Podcastserie Digitale Transformatie - Verhalen uit het werkveld
In deze podcastserie over digitale transformatie gaat Fontys Economie en Communicatie in gesprek met bedrijven uit verschillende sectoren. Zij delen in deze podcast hun visie, ervaring en resultaten op het gebied van digitale transformatie. Hoe zien zij digitale transformatie en wat is nodig om hier sturing aan te geven en digitale transformatie toe te passen?
In deze eerste podcast gaat Bart Wernaart in gesprek met Senior Vice President and CIO van ASML René Botter. Wat betekent digitale transformatie voor het bedrijfsmodel van ASML en de strategie? Hoe geeft ASML sturing aan digitale transformatie, wat zijn de steeds snellere en wellicht ook ingrijpendere technologische ontwikkelingen en de mogelijke invloed van de corona-crisis hierop? Hoe hangt nieuwe technologie bovendien samen met ethische vraagstukken en wat is de visie van ASML hierop?
In deze podcast over digitale transformatie gaat Bart Wernaart in gesprek met Paul Bessems, voorzitter van Weconomics Foundation. We maken kennis met de zienswijze van Weconomics Foundation op digitale transformatie, en hoe de stichting een bijdrage wil leveren aan het te lijf gaan van ‘digital waste’.
In deze podcast over digitale transformatie gaat Fontys docent Marc de Groot in gesprek met growth hacker Chris Out. Chris runde jarenlang een agency en bracht onlangs het boek ‘Structuring for Extreme Revenue Growth’ uit. In dit gesprek horen wij zijn visie op hoe digitale transformatie een rol speelt in het huidige bedrijfsleven en hoe je dat commercieel in kunt zetten. Ook geeft Chris tips voor onze studenten en vertelt hij over zijn ervaringen als docent op het gebied van digitale transformatie.
Hoe werkt het proces van digitale transformatie bij kleine zorgaanbieders? In deze podcast horen we hier alles over wanneer Fontys docent Marc de Groot in gesprek gaat met Hanco van Tol, directeur van Zorgverkeer. Wat zijn de meest voorkomende uitdagingen in het proces van digitale transformatie? En welke adviezen heeft Hanco voor onze studenten? Luister naar deze aflevering om het te ontdekken.